W celu przybliżenia wszystkich przepisów obrzędowych liturgii sakramentu chrztu św. jednego dziecka, przypominamy, że:
- Zaleca się sprawowanie chrztu w niedzielę (OBP, nr 32). Natomiast nie zaleca się sprawowania tego sakramentu w Wielkim Tygodniu przed Nocą Paschalną (PS, nr 27).
- Jeśli chrzest sprawuje się podczas Mszy, celebrans przywdziewa szaty mszalne; jeśli natomiast poza Mszą – diakon lub kapłan przywdziewa komżę/albę i stułę oraz (wedle uznania) w kapę. Szaty wierzchnie są koloru białego (OBP, nr 74).
- Obrzędy chrztu rozpoczynają się przy drzwiach kościoła, gdzie celebrans wita i zadaje rodzicom dziecka pytanie o imię oraz zapytuje ich o to, czego oni dla niego pragną (OBP, nr 74). W przypadku większej ilości dzieci, pytanie celebransa może być skierowane do wszystkich na raz, zaś odpowiedź jest udzielana kolejno przez poszczególnych rodziców (OBP, nr 76). Następnie wygłasza się do rodziców napomnienie, po którym wyrażają oni swoją świadomość prośby o chrzest, zaś rodzice chrzestni wyrażają gotowość pomocy w katolickim wychowywaniu dziecka ich rodzicom (OBP, nr 77-79). Po przyjęciu dziecka celebrans znaczy ich znakiem krzyża, po czym to samo czynią rodzice i chrzestni tego dziecka (OBP, nr 79).
- Drugą częścią liturgii sakramentu jest odczytywanie słowa Bożego. Po obrzędach wprowadzających, celebrans wraz z rodzicami i dzieckiem przechodzi procesjonalnie do ołtarza, gdzie rozpocznie się obrzęd liturgii słowa (OBP, nr 81).
- W ramach liturgii słowa odczytuje się dwie lub jedną z perykop podanych w rytuale (OBP, nry 207-227). Pomiędzy nimi śpiewa się psalmy i wersety (OBP, nry 228-237). Następnie celebrans wygłasza krótką homilię, po której warto zachować chwilę ciszy (OBP, nr 82).
- Po homilii wygłasza się modlitwę powszechną (A, B, C, D lub E), której wezwania recytuje lub śpiewa lektor, podczas gdy wstęp i zakończenie wygłasza celebrans (OBP, nr 84). Po niej następują wezwania do świętych, w których można zawrzeć także imiona świętych patronów dzieci, kościoła lub miejscowości (OBP, nr 85).
- Następnie wygłasza się modlitwę z egzorcyzmem, wybierając jedną spośród dwóch formuł (OBP, nr 86).
- Opuszczając namaszczenie olejem katechumenów, celebrans wzywa: “Niech was broni moc Chrystusa Zbawiciela, który żyje i króluje na wieki wieków”, na co odpowiada się: “Amen”, a celebrans w milczeniu kładzie na każdym dziecku (osobno) swoją rękę (OBP, nr 88).
- Po tym obrzędzie wszyscy udają się do chrzcielnicy, chyba że znajdowała się ona przy ołtarzu, przy którym dotąd wszyscy są zgromadzeni. Tam dokonuje się bowiem liturgia sakramentu, której pierwszym obrzędem jest zachęta do modlitwy. Celebrans wybiera jedną z dwóch formuł (OBP, nr 89).
- Poświęcenia wody dokonuje się, wybierając spośród trzech formuł jedną, dostosowaną do czasu udzielania sakramentu (OBP, nr 90). Jeśli natomiast jest do dyspozycji woda chrzcielna, poświęcona w czasie Wigilii Paschalnej, celebrans odmawia modlitwę dziękczynną (B lub C), zmieniając treści formuł na końcu oracji (OBP, nr 91-92).
- Gdy zakończy się obrzęd poświęcenia wody lub (gdy ona była poświęcona) jedynie modlitwa dziękczynno-błagalna, rodzice i chrzestni wyrzekają się zła i wyznają wiarę w Boga w imieniu tegoż dziecka (OBP, nr 93-95). Zamiast wyznania wiary można jednak zaśpiewać odpowiednią pieśń, która wyrażałaby wiarę Kościoła (OBP, nr 96).
- Po przyjęciu wyrzeczeń i wyznania wiary, celebrans zadaje rodzicom pytanie o chrzest, a po ich pozytywnej odpowiedzi, dokonuje ochrzczenia dziecka, zanurzając go lub polewając trzykrotnie głowę chrzczonego: “N., ja ciebie chrzczę w imię Ojca (1), i Syna (2), i Ducha Świętego (3)” (OBP, nr 97). Po ochrzczeniu dziecka, wszyscy wygłaszają aklamację: “Chwała Ojcu…”.
- Po obrzędzie chrztu dokonuje się rytów wyjaśniających: namaszczeniem krzyżem świętym (na szczycie głowy), nałożenie białej szatki i wręczenie zapalonej świecy (OBP, nr 98-100). Przekazania światła Chrystusa można dokonać na dwa sposoby: albo przedstawiciel danej rodziny (chrzestny) odpala je od paschału, albo sam celebrans podaje rodzicom chrzestnym świece zapaloną od paschału (OBP, nr 100).
- Jeżeli zgodnie ze zwyczajem Kościoła chrzestni trzymali dziecko do chrztu, to od momentu przekazania im zapalonej świecy, dziecko jest trzymane przez matki (OBP, nr 101).
- Po zakończeniu obrzędów wyjaśniających dokonuje się obrzędów zakończenia. Jeśli chrzest odbywał się poza ołtarzem, wszyscy w procesji wracają do niego. Należy wtedy śpiewać pieśń o chrzcie świętym (OBP, nr 102).
- Przy ołtarzu, przy którym stoją też rodzice i chrzestni z dzieckiem, kapłan wygłasza wezwanie do modlitwy Pańskiej, którą wespół z innymi odmawia (OBP, nr 103-104).
- Następnie celebrans udziela uroczystego błogosławieństwa, wybierając jedną spośród czterech formuł (OBP, nr 105). Przed celebransem ustawiają się wówczas matka z dzieckiem oraz ojcowie (CE, nr 464). Celebrację wieńczy śpiew radości i dziękczynienia lub np. pieśń Maryi (OBP, nr 106).
Uwaga: Jeśli liturgii przewodniczy biskup, to wówczas:
– przywdziewa on albę, krzyż noszony na piersiach, stułę i białą kapę;
– po pozdrowieniu ołtarza biskup staje przy katedrze i pozdrawia lud;
– obrzędy przyjęcia są dokonywane przez prezbitera;
– reszta odbywa się, jak zawsze;
– po obrzędzie chrztu i rytach wyjaśniających, rodzice i chrzestni podchodzą z dziećmi przed ołtarz, gdzie odmawiana jest modlitwa Pańska (CE, nr 466-471).
Schemat podawania i odbierania insygniów znajduje się tutaj.
Błogosławieństwo końcowe z rytuału znajduje się tutaj.
Opr. Dawid Makowski