Obrzędy chrztu dzieci – chrzest wielu dzieci – Przepisy obrzędowe

W celu przybliżenia wszystkich przepisów obrzędowych liturgii sakramentu chrztu św. wielu dzieci, przypominamy, że:

1. Jeśli sprawuje się Mszę św., podczas której udzieli się dzieciom chrztu, wolno ją odprawiać ze specjalnego formularza Mszy obrzędowej, o ile tylko nie wypada wtedy Niedziela Okresu Adwentu, Okresu Wielkiego Postu lub Wielkanocnego, albo też jakaś Uroczystość, Środa Popielcowa lub któryś Dni Wielkiego Tygodnia.
2. Zaleca się sprawowanie chrztu w niedzielę (OBP, nr 32). Natomiast nie zaleca się sprawowania tego sakramentu w Wielkim Tygodniu przed Nocą Paschalną (PS, nr 27).
3. Jeśli chrzest sprawuje się podczas Mszy, celebrans przywdziewa szaty mszalne; jeśli natomiast poza Mszą – diakon lub kapłan przywdziewa komżę/albę i stułę oraz (wedle uznania) w kapę. Szaty wierzchnie są koloru białego (OBP, nr 35).
   
   

   OBRZĘDY CHRZTU POZA MSZĄ ŚWIĘTĄ*
   

4. Obrzędy chrztu rozpoczynają się przy drzwiach kościoła, gdzie celebrans wita i zadaje rodzicom dziecka pytanie o imię oraz zapytuje ich o to, czego oni dla niego pragną (OBP, nr 37). W przypadku większej ilości dzieci, pytanie celebransa może być skierowane do wszystkich na raz, zaś odpowiedź jest udzielana kolejno przez poszczególnych rodziców (OBP, nr 38). Następnie wygłasza się do rodziców napomnienie, po którym wyrażają oni swoją świadomość prośby o chrzest, zaś rodzice chrzestni wyrażają gotowość pomocy w katolickim wychowywaniu dzieci ich rodzicom (OBP, nr 39-40). Po przyjęciu dzieci celebrans znaczy ich znakiem krzyża, po czym to samo czynią rodzice i chrzestni tych dzieci (OBP, nr 41).
5. Drugą częścią liturgii sakramentu jest odczytywanie słowa Bożego. Po obrzędach wprowadzających, celebrans wraz z rodzicami i dziećmi przechodzi procesjonalnie do ołtarza, gdzie rozpocznie się obrzęd liturgii słowa (OBP, nr 42). 
6. Dzieci podczas liturgii słowa mogą być przeniesione do innego pomieszczenia (OBP, nr 43).
7. W ramach liturgii słowa odczytuje się dwie lub jedną z perykop podanych w rytuale (OBP, nry 207-227). Pomiędzy nimi śpiewa się psalmy i wersety (OBP, nry 228-237). Następnie celebrans wygłasza krótką homilię, po której warto zachować chwilę ciszy (OBP, nr 45-46).
8. Po homilii wygłasza się modlitwę powszechną (A, B, C, D lub E), której wezwania recytuje lub śpiewa lektor, podczas gdy wstęp i zakończenie wygłasza celebrans (OBP, nr 47). Po niej następują wezwania do świętych, w których można zawrzeć także imiona świętych patronów dzieci, kościoła lub miejscowości (OBP, nr 48). 
9. Następnie wygłasza się modlitwę z egzorcyzmem, wybierając jedną spośród dwóch formuł (OBP, nr 49).
10. Opuszczając namaszczenie olejem katechumenów, celebrans wzywa: “Niech was broni moc Chrystusa Zbawiciela, który żyje i króluje na wieki wieków”, na co odpowiada się: “Amen”, a celebrans w milczeniu kładzie na każdym dziecku (osobno) swoją rękę (OBP, nr 51).
11. Po tym obrzędzie wszyscy udają się do chrzcielnicy, chyba że znajdowała się ona przy ołtarzu, przy którym dotąd wszyscy są zgromadzeni. Tam dokonuje się bowiem liturgia sakramentu, której pierwszym obrzędem jest zachęta do modlitwy. Celebrans wybiera jedną z dwóch formuł (OBP, nr 53).
12. Poświęcenia wody dokonuje się, wybierając spośród trzech formuł jedną, dostosowaną do czasu udzielania sakramentu (OBP, nr 54). Jeśli natomiast jest do dyspozycji woda chrzcielna, poświęcona w czasie Wigilii Paschalnej, celebrans odmawia modlitwę dziękczynną (B lub C), zmieniając treści formuł na końcu oracji (OBP, nr 55).
13. Gdy zakończy się obrzęd poświęcenia wody lub (gdy ona była poświęcona) jedynie modlitwa dziękczynno-błagalna, rodzice i chrzestni wyrzekają się zła i wyznają wiarę w Boga w imieniu tychże dzieci (OBP, nr 57-58). Zamiast wyznania wiary można jednak zaśpiewać odpowiednią pieśń, która wyrażałaby wiarę Kościoła (OBP, nr 59).
14. Po przyjęciu wyrzeczeń i wyznania wiary, celebrans zadaje rodzicom pytanie o chrzest, a po ich pozytywnej odpowiedzi, dokonuje ochrzczenia dziecka, zanurzając go lub polewając trzykrotnie głowę chrzczonego: “N., ja ciebie chrzczę w imię Ojca (1), i Syna (2), i Ducha Świętego (3)” (OBP, nr 60). Po ochrzczeniu każdego z dzieci, wszyscy wygłaszają aklamację: “Chwała Ojcu…”.
15. Jeśli liczba dzieci jest znaczna i jest do dyspozycji duża chrzcielnica, baptysterium lub inne miejsce z poświęconą wodą, to wówczas celebransowi mogą pomagać inni kapłani lub diakoni (OBP, nr 61).
16. Po obrzędzie chrztu dokonuje się rytów wyjaśniających: namaszczeniem krzyżem świętym (na szczycie głowy), nałożenie białej szatki i wręczenie zapalonej świecy (OBP, nr 63-65). Jeśli liczba dzieci jest znaczna, w namaszczeniu mogą pomagać inni kapłani i diakoni (OBP, nr 63). Przekazania światła Chrystusa można dokonać na dwa sposoby: albo przedstawiciel danej rodziny (chrzestny) odpala je od paschału, albo sam celebrans podaje rodzicom chrzestnym świece zapaloną od paschału (OBP, nr 65). 
17. Jeżeli zgodnie ze zwyczajem Kościoła chrzestni trzymali dzieci do chrztu, to od momentu przekazania im zapalonej świecy, dzieci są trzymane przez matki (OBP, nr 66).
18. Po zakończeniu obrzędów wyjaśniających dokonuje się obrzędów zakończenia. Jeśli chrzest odbywał się poza ołtarzem, wszyscy w procesji wracają do niego. Należy wtedy śpiewać pieśń o chrzcie świętym (OBP, nr 67). 
19. Przy ołtarzu, przy którym stoją też rodzice i chrzestni z dziećmi, kapłan wygłasza wezwanie do modlitwy Pańskiej, którą wespół z innymi odmawia (OBP, nr 68-69).
20. Następnie celebrans udziela uroczystego błogosławieństwa, wybierając jedną spośród czterech formuł (OBP, nr 70). Przed celebransem ustawiają się wówczas matki z dziećmi oraz ojcowie (CE, nr 464). Celebrację wieńczy śpiew radości i dziękczynienia lub np. pieśń Maryi (OBP, nr 71).
    
    

    OBRZĘDY CHRZTU PODCZAS MSZY ŚW.**

21. Obrzędy rozpoczynają się jak zwykle procesją do ołtarza, po której okadza się ołtarz (jeśli używa się kadzidła). Celebrans oczywiście wcześniej całuje święty stół (CE, nr 452).
22. Następnie przy drzwiach kościoła kapłan sprawuje obrzędy opisane wyżej w punkcie 4.
23. Gdy kapłan wróci do ołtarza, Mszę św. rozpoczyna od hymnu “Chwała” (jeśli jest przepisany) lub od kolekty. Opuszcza się akt pokuty i śpiew “Panie zmiłuj się” (OBP, nr 119).
24. Msza św. aż do homilii (włącznie) odbywa się, jak zwykle.
25. Modlitwę powszechną wybiera się spośród formuł zaproponowanych przez rytuał (OBP, nr 47 i 125). Odmawia się ją tak, jak podano w punkcie 8.
26. Następnie sprawuje się modlitwę z egzorcyzmem oraz włożenie ręki, jak w punkcie 9.
27. Opuszcza się namaszczenie olejem katechumenów i sprawuje się obrzędy opisane w punktach 10-11.
28. Jeżeli jest do dyspozycji woda poświęcona, kapłan odmawia dziękczynienie nad wodą, zamieniając wezwanie “Racz teraz”, na: “Przez tajemnicę”. W innym wypadku odmawia to pierwsze (OBP, nr 132).
29. Następnie w sposób opisany wyżej kapłan pyta się chrzestnych i rodziców o wyrzeknięcie się zła i wiarę w Boga (OBP, nr 134-136).
30. Później dokonuje się sakramentu chrztu i obrzędów wyjaśniających, opisanych w punktach 14-17.
31. Po obrzędach wyjaśniających wszyscy w procesji wracają do prezbiterium (jeśli chrzcielnica była zlokalizowana gdzie indziej), podczas której warto śpiewać pieśń o chrzcie świętym, gdzie dokonuje się dalsza część Mszy św. w zwykły sposób (OBP, nr 144-145).
32. W kanonie Mszy św. wspomina się chrzestnych (I ME) lub nowo ochrzczonych (II-IV ME). Wykorzystuje się również specjalną wstawkę do modlitwy Pańskiej.
33. Jako błogosławieństwo mszalne można użyć uroczystego błogosławieństwa chrzcielnego (OBP, nr 70). Wówczas przed celebransem ustawiają się matki z dziećmi oraz ojcowie (CE, nr 464).

* Jeśli liturgii przewodniczy biskup, to wówczas:
– przywdziewa on albę, krzyż noszony na piersiach, stułę i białą kapę;
– po pozdrowieniu ołtarza biskup staje przy katedrze i pozdrawia lud;
– obrzędy przyjęcia są dokonywane przez prezbitera;
– reszta odbywa się, jak zawsze;
– po obrzędzie chrztu i rytach wyjaśniających, rodzice i chrzestni podchodzą z dziećmi przed ołtarz, gdzie odmawiana jest modlitwa Pańska (CE, nr 466-471).

** Jeśli liturgii przewodniczy biskup to wówczas:
–  w zwykły sposób rozpoczyna Mszę św. przy katedrze (pozdrawia wiernych) i siada;
– obrzędom przywitania w drzwiach świątyni przewodzi proboszcz lub inny prezbiter;
– podczas modlitwy powszechnej i modlitwy z egzorcyzmem biskup zajmuje miejsce przy katedrze, a samą modlitwę z egzorcyzmem wypowiada proboszcz lub inny prezbiter (on też nakłada rękę);
– biskup podchodzi do naczynia z wodą lub do chrzcielnicy dopiero po modlitwie z włożeniem ręki;
– wyrzeczenia i wyznanie wiary biskup przyjmuje na siedząco przy chrzcielnicy/wodzie;
– w chrzczeniu mogą biskupowi pomóc prezbiterzy i diakoni;
– podczas obrzędów wyjaśniających biskup wymawia tylko obowiązujące formuły, gdyż namaszczenia krzyżmem, podaniem białej szaty i przekazaniem świecy zajmuje się prezbiter;
– dalej Msza odbywa się jak zwykle (CE, nry 450-464).

Schemat podawania i odbierania insygniów znajduje się tutaj.

Błogosławieństwo końcowe z rytuału znajduje się tutaj.

Opr. Dawid Makowski