Przed nami czwarta, ostatnia już część rozważań św. Bazylego odnośnie raju. Tym razem nasz autor skupia się na duchowym znaczeniu raju i jego symbolice w życiu człowieka. Wskazuje, że raj jest miejscem, gdzie zakorzenione są potężne dobre moce, które wspierają człowieka od narodzenia w dążeniu do doskonałości. Święci, którzy wyróżniali się dobrymi uczynkami na ziemi, żyją tam, ciesząc się Bożą łaską i prawdziwą radością. Tak jak w raju zakorzenione są potężne dobre moce wspierające człowieka, tak w liturgii wierni otrzymują duchowe wsparcie poprzez sakramenty, modlitwy i wspólnotę. Liturgia jest miejscem, gdzie wierni mogą czerpać siłę i łaskę do codziennego życia. Św. Bazyli podkreśla, że człowiek powinien oddawać cześć Stwórcy za wszystkie dobrodziejstwa. Liturgia jest przede wszystkim aktem dziękczynienia i uwielbienia Boga. Wierni wyrażają swoją wdzięczność za Boże dary i oddają Mu chwałę, co jest centralnym elementem każdej Mszy Świętej. Liturgia jest również przygotowaniem do życia wiecznego. Poprzez uczestnictwo w liturgii, wierni uczą się żyć w obecności Boga i dążyć do doskonałości, co jest celem życia chrześcijańskiego. Przypomina nam ona nieustannie o obietnicy raju i wiecznej radości, do której jesteśmy powołani wszyscy. Zatem, jak przeczytamy w niniejszym tłumaczeniu: „staraj się więc dzięki takim naukom odnaleźć się w tamtym raju i dotrzeć do promieni boskiego światła; tam, gdzie rozkwita światło wiedzy, tam, gdzie zasadzony jest raj wiecznej radości”.
Podstawą do dokonania przekładu był tekst redakcji Jacques-Paul’a Migne’a wydany w serii Patrologiae Cursus Completus, Series Graeca.
dk. lic. Emanuel Kwiatkowski
TŁUMACZENIE
- Różnorodność cnót jest nieskończona, a piękno niezmierzone, wynikające z wielości Bożej mądrości; dlatego napisano, że Bóg zasadził raj na wschodach, a nie na jednym wschodzie. Każda roślina zasadzona przez Pana miała swoje własne, unikalne światło cnoty. W tym miejscu płynęły strumienie rzeki, która rozwesela miasto Boże. W innym miejscu Biblia wspomina o strumieniach radości, które karmią duchowe rośliny i wspomagają ich rozwój. Ten strumień później nazwany jest rzeką wychodzącą z Edenu, nawadniającą raj. Najpierw napełniła stworzenie, a potem sprowadziła człowieka jako jego władcę. Tym razem postąpił odwrotnie: najpierw stworzył człowieka, a potem zasadził raj. Powód był taki, że aby napełnić dom, trzeba było najpierw mieć gospodarza; i aby obdarzyć go obfitością, nie czekając aż wszystko będzie gotowe. Najpierw zapewnił doskonałość, a następnie umieścił człowieka gdzie indziej, by później przenieść go do raju. Dzięki temu człowiek, porównując życie poza rajem z życiem w nim i opierając się na własnym doświadczeniu, mógł zrozumieć wyższość piękna raju oraz obawiać się konsekwencji upadku.
- Aby pojąć boską sztukę uprawy, przypomnij sobie słowa Jezusa: „Wy jesteście latoroślami, a mój Ojciec je uprawia”, co oznacza, że zostaliście przez Niego zasadzeni. Ci, którzy są zasadzeni w domu Pana, kwitną na jego dziedzińcach. Podobnie zaświadczył prorok: „Zasadziłem prawdziwą, owocującą winnicę”. Apostoł Paweł również odważył się powiedzieć: „Jesteśmy współpracownikami Boga; Wy jesteście polem uprawnym Boga. Ja posiałem, Apollos podlewał, ale to Bóg sprawił wzrost”. Sprawiedliwy, według Dawida, porównany jest do drzewa rosnącego przy strumieniach wód, które przynosi owoce we właściwym czasie, a jego liście nie usychają; ponadto mówi: Sprawiedliwy zakwitnie jak palma; winnicę z Egiptu przeniosłeś; wypędziłeś ludy i zasadziłeś ją. Staraj się więc dzięki takim naukom odnaleźć się w tamtym raju i dotrzeć do promieni boskiego światła; tam, gdzie rozkwita światło wiedzy, tam, gdzie zasadzony jest raj wiecznej radości. Jeśli wyobrażasz sobie istniejące miejsce, które przyjmuje świętych, gdzie wszyscy, którzy wyróżniali się dobrymi uczynkami na ziemi, żyją, ciesząc się Bożą łaską, stosowną nagrodą oraz prawdziwą i błogosławioną radością, to być może Twoje wyobrażenia nie są dalekie od rzeczywistości.
- W tym miejscu zakorzenione są potężne dobre moce, słudzy świętych, którzy towarzyszą człowiekowi od narodzenia, wspierając go w dążeniu do doskonałości. Tam zgromadzeni są święci, rozkwita światło, a dusza znajduje swoje upodobanie; to tam Bóg umieścił człowieka. Jeżeli szukasz cielesnych przyjemności i cenisz zmysłowe doznania, wyobraź sobie ten raj pełen przyjemności i staraj się tam odnaleźć ciągłe szczęście. Jeśli natomiast jesteś osobą duchową i ważniejsze są dla Ciebie wyższe wartości niż cielesne uciechy, kontemplując piękno aniołów, poznawaj owoce sprawiedliwości w nich; rozmyślaj nad rzeką Bożą, obfitą w wody, której strumienie cieszą miasto Boże, którego twórcą i budowniczym jest Bóg. Rzeka ta przepływa przez miasto, wypływając z Edenu i nawadniając raj. Zastanawiając się nad tymi cudami, oddaj cześć Stwórcy, który obdarzył cię tak wieloma dobrodziejstwami dla twojej radości, uznając cię za godnego tej chwały, pod warunkiem, że zawsze będziesz skierowany do Niego umysłem i rozumiał, przez kogo i dlaczego zostaliśmy stworzeni. Jemu więc chwała na wieki. Amen.
Bazyli Wielki
Mnóstwo dzieł o teologii liturgii powstało w języku greckim i nie jest dziś znane przez barierę językową. Czemu więc jej nie przełamać? Właśnie dlatego przygotowałem dla Was tłumaczenie jednego z takich traktatów!
Kl. lic. Emanuel Kwiatkowski
FILOLOG KLASYCZNY