Liturgia ciągle się rozwija. Twierdzenie to jest prawdziwe, a przybiera na znaczeniu, gdy zacznie się zagłębiać w poszczególne mszały. Nie chodzi tutaj o studiowanie średniowiecznych ksiąg liturgicznych czy wyszukiwanie różnic obrzędowych między mszałami potrydenckimi, ale raczej o zaobserwowanie zmian w poszczególnych obrzędach pomiędzy mszałami dzisiaj obecnymi. Taka sytuacja ma bowiem miejsce z Mszą św.,
w której uczestniczy tylko jeden posługujący. Ryt tej Mszy św. zamieszczony w Mszale Rzymskim dla diecezji polskich z 1986 r. jest inny od tego, który zamieszczono w nowym wydaniu Mszału Rzymskiego z 2008 r. Jakie zaszły zmiany?
(1)
Otóż w numerze 213 Ogólnego Wprowadzenia do Mszału Rzymskiego z 1986 r. zawarto informację, że kapłan rozpoczyna Mszę św. przed stopniami ołtarza (sic!)[1]. Natomiast w nowym mszale zawarto wzmiankę, że kapłan rozpoczyna Mszę św. przy ołtarzu lub przy miejscu przewodniczenia[2].
(2)
Kolejną zmianą jest sama kolejność pierwszych obrzędów Mszy św. W mszale z 1986 wygląda to następująco: znak krzyża, pozdrowienie, akt pokuty, formuła odpuszczenia grzechów, podejście kapłana do ołtarza i ucałowanie go, odczytanie antyfony na wejście oraz wygłoszenie wezwań do Chrystusa Pana (gdy użyto I lub II formy aktu pokuty) i (Chwała – gdy jest przewidziana) kolekta[3]. Natomiast w mszale z 2008 r. wygląda to tak: podejście do ołtarza, ucałowanie ołtarza, recytacja antyfony na wejście, znak krzyża, pozdrowienie, akt pokuty, wezwania do Chrystusa Pana (gdy użyto I lub II formy aktu pokuty) i (Chwała – gdy jest przewidziana) kolekta[4].
(3)
Rubryki mszalne z 1986 r. nie zawierają wzmianki o diakonie – ministrancie w takiej Mszy św[5]. Natomiast te z 2008 r. wyraźnie aprobują służenie diakona do takiej Mszy św., w której ten duchowny wypełnia swoje własne czynności[6].
(4)
W mszale z 1986 r. nie precyzuje się miejsca głoszenia lekcji mszalnych[7]. Natomiast w mszale z 2008 r. jest zaznaczone, że (jeśli to możliwe) ma to się odbywać z pulpitu lub ambony[8].
(5)
Zmieniono miejsce odpowiedzi ministranta po Ewangelii: ,,Chwała Tobie, Chryste”. W mszale z 1986 r. występowało to po tym, jak kapłan rzekł: ,,Niech słowa Ewangelii…”, natomiast w mszale z 2008 r. występuje to przed tymi słowami[9]. Ponadto w starym mszale widniał zapis, że intencje modlitwy powszechnej odczytuje kapłan, w nowym zaś – ministrant.
(6)
Mszał z 1986 r. zdawał się zezwalać na to, aby kapłan rozłożył puryfikaterz, korporał i kielich na początku Mszy św[10]. Tę decyzję zmieniono w mszale z 2008 r., zaznaczając, że właściwą chwilą rozłożenia tych paramanetów na ołtarzu jest czas przygotowania darów[11].
(7)
W mszale z 2008 r., czego nie było w mszale z 1986 r., zezwolono usługującemu odczytać antyfonę na Komunię[12].
***
Tych kilka powyższych kwestii pozwala zaobserwować, jakie zmiany zaszły w ramy liturgii mszalnej z jednym usługującym na przełomie dwudziestu dwóch lat. Jest to z pewnością ciekawe doświadczenie i wyraźny przykład ewolucji odnowionego rytu mszalnego.
Dawid Makowski
Bibliografia:
- Mszał Rzymski dla diecezji polskich. Poznań: 1986.
- Ogólne Wprowadzenie do II wydania Mszału Rzymskiego. Poznań: 1986.
- Ogólne Wprowadzenie do III wydania Mszału Rzymskiego. Poznań: 2006.
- Ordo Missæ cuius tantum minister participat. Vatican: 2008.
[1] Zob. Ogólne Wprowadzenie do II wydania Mszału Rzymskiego. Poznań: 1986, nr 213.
[2] Zob. Ogólne Wprowadzenie do III wydania Mszału Rzymskiego. Poznań: 2006, nr 256.
[3] Zob. Mszał Rzymski dla diecezji polskich. Poznań: 1986, s. 379-380*.
[4] Zob. Ordo Missæ cuius tantum minister participat. Vatican: 2008, nr 1-6.
[5] Zob. Ogólne Wprowadzenie do II wydania Mszału Rzymskiego. Poznań: 1986, nr 209-211.
[6] Zob. Ogólne Wprowadzenie do III wydania Mszału Rzymskiego. Poznań: 2006, nr 253.
[7] Zob. Ogólne Wprowadzenie do II wydania Mszału Rzymskiego. Poznań: 1986, nr 217.
[8] Zob. Ogólne Wprowadzenie do III wydania Mszału Rzymskiego. Poznań: 2006, nr 260.
[9] Zob. Ogólne Wprowadzenie do II wydania Mszału Rzymskiego. Poznań: 1986, nr 218; Ogólne Wprowadzenie do III wydania Mszału Rzymskiego. Poznań: 2006, nr 262.
[10] Zob. Ogólne Wprowadzenie do II wydania Mszału Rzymskiego. Poznań: 1986, nr 221.
[11] Zob. Ogólne Wprowadzenie do III wydania Mszału Rzymskiego. Poznań: 2006, nr 265.
[12] Zob. Ogólne Wprowadzenie do II wydania Mszału Rzymskiego. Poznań: 1986, nr 228; Ogólne Wprowadzenie do III wydania Mszału Rzymskiego. Poznań: 2006, nr 269.