Embolizm prefacyjny jest tą częścią liturgii, która zawiera w sobie szczególny motyw dziękczynienia, zanoszony do Ojca przez Syna w Duchu Świętym. Często wierni nie zwracają na niego uwagi, co jest błędem, gdyż zawiera on w sobie ważne treści, które poniżej zostały przybliżone.
Tekst polski:
„Ty przez post cielesny uśmierzasz wady, * podnosisz ducha, udzielasz cnoty i nagrody, * przez naszego Pana Jezusa Chrystusa”[1].
Objaśnienie:
Czwarta prefacja wielkopostna wskazuje na owoce postu. Kapłan mówi: Ty przez post cielesny uśmierzasz wady. W tych słowach wskazuje się na to, że praktyka postna nie może polegać na zewnętrznym zamartwianiu się, lecz raczej na wewnętrznej przemianie (por. Iz 58, 3-5)[2]. Dlatego Chrystus mówi: „Gdy pościsz, namaść sobie głowę i umyj twarz, aby nie ludziom pokazać, że pościsz, ale Ojcu twemu” (Mt 6, 16-17). Okres Wielkiego Postu jest bowiem tym czasem, w którym szczególnie wybrzmiewa konieczność nieustannego nawracania się[3]. Jak niegdyś przez czterdzieści dni deszcz padał z nieba, aby oczyścić ziemię (por. Rdz 7, 4), tak teraz przez czterdzieści dni Kościół przeżywa zbawienny post, aby oczyścić swoich członków ze złych skłonności (por. Iz 58, 8). Dlatego właśnie kapłan mówi: uśmierzasz wady. Wskazuje się tu na pierwszeństwo Bożego działania, bo sam Syn Boży uświęcił praktykę postną[4]. Mówi się następnie: podnosisz ducha, aby wskazać na to, co się wydarzyło niegdyś z Eliaszem, gdy wsparty pożywieniem na czterdzieści dni i czterdzieści nocy podążał do góry Horeb, aby stanąć wobec Pana (por. 1 Krl 19, 7-14). Podobnie wcześniej uczynił Mojżesz, gdy pościł czterdzieści dni i czterdzieści nocy, aby zostać duchowo posilonym (por. Pwt 9, 9-10). Następnie wskazuje się na udzielenie cnoty i nagrody. Cnotą nazywa się nienadużywaną dobrą jakość ducha, którą w człowieku nią żyjącym, dokonuje Bóg[5]. Cnota jest więc Bożym działaniem, stąd właśnie o się mówi, że Najwyższy udziela cnoty. Dodaje się także: i nagrody, ponieważ Jezus powiedział, że poprzez praktykę postną człowiek zyskuje u Ojca nagrodę: „Ojciec twój, który widzi w ukryciu, odda tobie (Mt 6, 18). Istotnie więc praktyka postna jest święta i zbawienna[6]. Wreszcie celebrans konkluduje: przez naszego Pana Jezusa Chrystusa. Czyni to dlatego, aby wskazać na to, że to właśnie przez Niego wszystko zostało stworzone (por. Kol 1, 16) i przez Niego także człowiek ma dostęp do Ojca (por. J 14, 6), a bez Niego nic nie można uczynić (por. J 15, 5). To właśnie dzięki Chrystusowi człowiek otrzymał „łaskę po łasce” (J 1, 16). Dlatego też kapłan przez Chrystusa prosi Ojca, aby uśmierzone zostały wady, podniesiony został duch i udzielone zostały cnota oraz nagroda.
Dawid Makowski
[1] Mszał Rzymski dla diecezji polskich. Wyd. I. Poznań: 1986, s. 28*.
[2] Zob. Auctor Incertus: Cantica, XIX, (PL, LXXXVI, 856-857).
[3] Zob. Aeneas Parisiensis: Cantica, CLXXVII (PL, CXXI, 743).
[4] Zob. Alcuinus: Epistolæ, LXXXI (PL, C, 264).
[5] Zob. Augustinus: Enarratio in Pslamum CXVIII, XXVI, 1 (PL, XXXVII, 1577).
[6] Zob. Aeneas Parisiensis: Cantica, CLXXVII (PL, CXXI, 743).