W dn. 7 marca 1965 r. wydano nowe obrzędy Wielkiego Tygodnia[1]. W księdze tej przedstawiono nowe teksty liturgiczne tego czasu, nie dodając zbyt wielu zmian do rubryk[2]. Poniżej przedstawiono szczegółowe zmiany wynikające z omawianego dokumentu, które tytuł brzmiał następująco: Variationes in Ordinem Hebdomadæ Sanctæ inducendæ.
W Mszy krzyżma w Wielki Czwartek zmieniono lekcję mszalną. Dotąd odczytywano List św. Jakuba Apostoła (Jk 5, 13-16)[3]. Odtąd natomiast miano odczytywać Proroctwo Izajasza (Iz 61, 1-4, 6, 8-9)[4]. Tym samym zmieniono też Ewangelię tej Mszy św. z perykopy Marka (Mk 6, 7-13) na perykopę Łukasza (Łk 4, 16-22), która nawiązywała do tekstu proroctwa Izajasza[5]. Z tej liturgii usunięto także antyfonę na Ofiarowanie, zaznaczając, że w tym czasie do ołtarza przynoszono chleb, wino i oleje, czemu miał towarzyszyć śpiew hymnu O Redémptor[6]. Zmieniono także treść modlitwy nad darami (uzyskała ona już w tym tekście nagłówek: „Oratio super oblata”)[7]. W nowych obrzędach znalazła się też inna antyfona na Komunię z Psalmu 44 (Ps 44, 8), która zastąpiła poprzednią antyfonę odnoszącą się do dawnej Ewangelii (Mk 6, 12-13)[8]. Zaznaczono przy tym, że melodie antyfony na wejście oraz graduału zaczerpnięto z Cantus gregoriani ad Ordinem Hebdomadæ sanctæ, zapis melodyczny hymnu na Ofiarowanie podano w tymże dziele, a melodia antyfony na Komunię pochodziła z części wspólnych Graduale Romanum[9].
Obrzęd błogosławieństwa olejów miał przebiegać tak, jak dotychczas, według rytu ukazanego w Pontificale Romanum z 1961-1962 r.[10] Jedynie w kilku miejscach następowały zmiany. Przede wszystkim polecano w prezbiterium ustawić stolik nakryty białym obrusem, na którym miały być położone stągwie na oleje[11]. Stolik ten miał zostać wysunięty na środek ołtarza podczas błogosławieństwa olejów katechumenów i chorych oraz konsekracji krzyżma[12]. Msza św. miała być koncelebrowana, a wśród koncelebransów mieli się znajdować archiprezbiterzy lub dziekani znaczniejszych dekanatów diecezji oraz (przynajmniej) niektórzy kapłani z różnych krańców diecezji[13]. Dla całej Mszy obowiązywał obrzęd koncelebracji liturgii pontyfikalnej, z drobnymi zmianami: otóż diakon i subdiakon podążali w tej liturgii obok siebie przed koncelebransami[14]. Po modlitwie powszechnej biskup nakładał i błogosławił kadzidło, tak jak zwykle[15]. Potem do zakrystii podążało siedmiu diakonów i siedmiu subdiakonów (oraz inni usługujący, jeśli była taka potrzeba), skąd brali oleje, które przynosili do ołtarza[16]. W tym czasie śpiewano hymn O Redémptor. Po dojściu do ołtarza, duchowni niosący dary udawali się do miejsca, gdzie siedział biskup, aby przedstawić mu dary[17]. Dalsze obrzędy Mszy św. aż do części Nobis quoque w kanonie mszalnym, przebiegały jak zwykle. Zanim biskup powiedział wówczas słowa: „Per quem hæc ómnia”, subdiakon brał ze stolika naczynie z olejem chorych i przynosił do biskupa, który przechodził na lewą stronę ołtarza i tam dokonywał egzorcyzmu i poświęcenia[18]. Potem wracał na środek ołtarza i kontynuował Mszę, a subdiakon odkładał olej na stolik[19]. Dalsza część Mszy św. odbywała się tak, jak zwykle, aż do ablucji. Wówczas biskup przystępował do dokonania błogosławieństwa olejów krzyżma i katechumenów, stając (przed ludźmi) na środku prezbiterium przy stoliku[20]. Kapłani go otaczali, a diakoni i subdiakoni stawali za biskupem[21]. Wówczas biskup odmawiał jedną modlitwę z Pontyfikału Rzymskiego, po czym błogosławił balsam, mieszał go z odrobiną oleju i odmawiał modlitwę: „Orémus Dóminum Deum nostrum…”[22]. Następnie tchnął na olej krzyżma w kształcie krzyża, co potem czynili też obecni prezbiterzy, a sam biskup odmawiał egzorcyzm i prefację[23]. Później celebrans mieszał balsam z olejem krzyżmem, mówiąc modlitwę Hæc commíxtio[24]. Potem biskup pochylał głowę i witał olej krzyżma słowami: „Ave, sanctum Chrisma”, co potem czynili prezbiterzy i pozostali[25]. Gdy dokonano konsekracji krzyżma, błogosławiono olej katechumenów. Najpierw biskup tchnął raz w formie krzyża nad ampułką z olejem, co potem robili wszyscy pozostali prezbiterzy[26]. Później zaś odmawiał egzorcyzm i błogosławieństwo[27]. Następnie wszyscy wracali na swoje miejsca, a biskup kontynuował Mszę od modlitwy po Komunii[28]. Po błogosławieństwie biskup nakładał kadzidło do kadzielnicy i formowała się procesja do zakrystii, w której niesiono święte oleje (usługujący, którzy je przynosili do ołtarza, teraz nieśli je do zakrystii przy krzyżu)[29]. W zakrystii biskup miał pouczyć kapłanów o szacunku względem olejów[30].
W wielkopiątkowej Liturgii Męki Pańskiej zmianie uległa modlitwa powszechna[31]. Z pierwszego wezwania usunięto sformułowanie: „Subíciens ei principátus et potestátes”[32]. Wezwania: drugie, trzecie, czwarte, piąte i szóste (wraz z modlitwami) pozostały bez zmian[33]. Wezwanie siódme zyskało nową nazwę, gdyż odtąd nie była to prośba za Kościół, ale za chrześcijan[34]. Zmodyfikowano zatem także jej brzmienie: odtąd nie wyrażano już prośby o wyzwolenie z błędów heretyków i schizmatyków (prosząc o ich powrót na łono Kościoła), lecz błagano o zjednoczenie wszystkich braci chrześcijan w jednym Kościele[35]. Tym samym zmieniono także modlitwę po tym wezwaniu, prosząc o jedność wszystkich ochrzczonych[36]. Kolejne wezwanie także uległo poprawkom, bo tytuł ósmego wezwania brzmiał odtąd: „Pro Iudæis”, a nie: „Pro conversione Iudæorum”[37]. Zmieniono tym akcent tej prośby: z błagania o usunięcie zasłony z serc Żydów (w celu wiary w Syna Bożego), uczyniono błaganie o oświecenie Żydów (w celu uznania w Chrystusie Zbawiciela)[38]. Właśnie dlatego w nowej modlitwie po ósmym wezwaniu proszono o osiągnięcie przez Żydów pełni odkupienia[39]. Wezwanie dziewiąte (podobnie jak dwa poprzednie) również zmieniło swoją nazwę, gdyż nie była to już modlitwa o nawrócenie niewierzących, lecz za wszystkich, którzy nie wierzą w Chrystusa[40]. Proszono dla nich o łaskę Ducha Świętego, by mogli kroczyć drogą zbawienia[41]. Tym samym zmieniła się modlitwa po tym wezwaniu[42].
Trzeba też wspomnieć o tym, że od dn. 25 marca 1965 r. tekst Męki Pańskiej mogli odczytywać wyświęceni lektorzy lub ministranci[43]. Jednak wskazano przy tym, że można było to czynić tylko wtedy, gdy nie było diakona/diakonów lub prezbitera/prezbiterów[44]. Pozostałe obrzędy Triduum Paschalnego nie ulegały zmianie. Sprawowano je zatem tak, jak to było ukazane w dawnym mszale.
Dawid Makowski
Bibliografia:
- A. Bugnini: The reform of the liturgy, 1948-1975. Tłum. J. M. O’Connel. Collegeville: 1990.
Missale Romanum ex decreto SS. Concilii Tridentini restitutum summorum pontificum cura recognitum. Editio Typica, 1962.
Mszał Rzymski. Poznań: 1963.
Pontificale Romanum. Editio typica. Libreria Editrice Vaticana, 1961-1962.
- Sacra Rituum Congregatio: Decretum. Facultas conceditur legendi Evangelium Passionis Domini ab iis qui in ordine diaconatus non sunt constituti. Roma: 1965 (AAS, LVII, 413-414).
- Sacra Rituum Congregatio: Decretum. Variationes in Ordinem Hebdomadæ sanctæ inducendæ eduntur. Roma: 1965 (AAS, LVII, 412-413).
- Variationes in Ordinem Hebdomadæ Sanctæ inducendæ. Editio typica. Typis Polyglottis Vaticanis, 1965.
- Quinta session plenarna „Consili”. W: Not. Vol. V. Roma: 1965 (s. 99-104).
[1] Zob. Sacra Rituum Congregatio: Decretum. Variationes in Ordinem Hebdomadæ sanctæ inducendæ eduntur. Roma: 1965 (AAS, LVII, 412-413).
[2] Księgą tą zajmowały się cztery grupy Consilium: Coetus XVII (pracujący nad rokiem liturgicznym), Coetus XXV (pracujący nad muzyką liturgiczną), Coetus XVIIIbis (pracujący nad modlitwami i prefacjami mszalnymi) oraz Coetus XXI (pracujący nad pontyfikałem). Było to „dzieło o niewielkich rozmiarach, lecz o wielkim znaczeniu”. Quinta session plenarna „Consili”. W: Not. Vol. V. Roma: 1965, s. 103 (tłum. własne).
[3] Zob. MR/62, s. 152.
[4] Zob. HS, s. 7-8.
[5] Zob. Tamże, s. 8; MR/62, s. 152.
[6] Zob. HS, s. 9.
[7] Obydwie odnosiły się do prośby o zbawienie ofiarujących, lecz posiadały inne sformułowania. Zob. HS, s. 9; MR/62, s. 153.
[8] Zob. HS, s. 9.
[9] Zob. Tamże.
[10] Zob. PR, s. 236-243.
[11] Zob. HS, s. 15.
[12] Zob. Tamże.
[13] Zob. Tamże.
[14] Zob. Tamże.
[15] Zob. Tamże.
[16] Na przedzie szedł usługujący z kadzielnicą, potem subdiakon z balsamem, następnie inny subdiakon z ampułą olejów chorych, potem szli po kolei dwaj diakoni z ampułami oleju katechumenów i krzyżma św. Za nimi szli usługujący z chlebem i winem do konsekracji. Zob. Tamże.
[17] Pierwszy diakon, niosący olej krzyżma, stawał przed papierzem i mówił: „Oleum ad sanctum Chrisma”, po czym odnosił naczynie na stolik w prezbiterium. Drugi diakon, niosący olej katechumenów, postępował podobnie, mówiąc: „Oleum catechumenórum”, po czym odnosił to naczynie na stolik (stawiając je po prawej stronie oleju krzyżma). Wreszcie do biskupa przystępował subdiakon z olejem chorych, mówiąc: „Oleum infirmórum”, po czym zanosił naczynie z olejem na stolik (stawiając je po lewej stronie oleju krzyżma). Subdiakon, który niósł balsam, przekazywał je biskupowi w milczeniu i następnie zanosił ten balsam na wspomniany stolik. Diakon, który niósł dary chleba i wina, po przedstawieniu ich biskupowi, zanosił je na ołtarz. Zob. Tamże, s. 16.
[18] Zob. Tamże.
[19] Zob. Tamże.
[20] Zob. Tamże, s. 17.
[21] Zob. Tamże.
[22] Zob. PR/62, s. 240.
[23] Zob. HS, s. 17.
[24] Zob. Tamże.
[25] Zob. Tamże.
[26] Zob. Tamże.
[27] Zob. PR/62, s. 242-243.
[28] Zob. HS, s. 18.
[29] Śpiewano wówczas wspomniany hymn O Redémptor lub inną odpowiednią pieśń. Zob. Tamże.
[30] Zob. Tamże.
[31] Uczyniono to ze względów ekumenicznych. Zob. A. Bugnini: The reform of the liturgy, 1948-1975. Tłum. J. M. O’Connel. Collegeville: 1990, s. 119.
[32] Tłum. pol.: „Oddając mu mocarstwa i władze” (tłum. za: Mszał Rzymski. Poznań: 1963, s. 359).
[33] Zob. MR/62, s. 168-172.
[34] „Pro unitate Christianorum”. HS, s. 20.
[35] Zob. Tamże, s. 20-21; MR/62, s. 173.
[36] Zob. HS, s. 21.
[37] Zob. Tamże, s. 21-22; MR/62, s. 173-174.
[38] Zob. Tamże, s. 173-174; HS, s. 21.
[39] Zob. HS, s. 22.
[40] W dawnym mszale: „Pro conversione infidelium”, a w nowym: „Pro nondum in Christum credentibus”. Zob. Tamże, s. 22; MR/62, s. 174-175.
[41] Zob. HS, s. 22.
[42] Zob. Tamże.
[43] Zob. Sacra Rituum Congregatio: Decretum. Facultas conceditur legendi Evangelium Passionis Domini ab iis qui in ordine diaconatus non sunt constituti. Roma: 1965 (AAS, LVII, 413-414).
[44] Zob. Tamże.
situs toto jacktoto situs slot situs gacor situs toto jacktoto situs toto link slot situs resmi togel situs toto situs toto link togel link togel toto togel jacktoto jacktoto situs toto link togel togel resmi slot 4d situs toto togel