Szczyt i źródło: Kosmiczny wymiar liturgii

Słysząc słowo „kosmos”, zazwyczaj mamy przed oczami Układ Słoneczny, konstelacje, czarne dziury i gwiazdy. Pojmowany w ten sposób faktycznie określa przestrzeń kosmiczną. Jednak posiada też inne znaczenie, które niejednokrotnie pojawi się w odniesieniu do interesującej nas liturgii Kościoła – kosmos pojmowany jest tutaj jako wszechświat, pewnego rodzaju obiektywnie istniejąca i wewnętrznie uporządkowana całość, cała przestrzeń. Kard. Ratzinger rozszerza powszechnie znaną definicję, uznając kosmos za swego rodzaju ruch posiadający konkretny początek i zmierzający do celu  – wskazuje, iż nie jest to zamknięta budowla czy pojemnik[1].

Liturgia Kościoła także ma w sobie wymiar kosmiczny – obejmuje zarówno niebo, jak i ziemię, co jest szczególną cechą wiary i kultu katolickiego[2]. Podobnie jak cała religia chrześcijańska, zawiera w swojej rzeczywistości każdy pierwiastek istniejący na świecie.

Można powiedzieć, iż przez wydarzenie Wcielenia, Mękę, Śmierć i Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa, wszystko, co obecne we wszechświecie, uległo zmianie i rozpoczęła się w pewnym sensie nowa era, nowa, nieznana wcześniej rzeczywistość. Dzięki dziełom Boga Ojca dokonanym w życiu drugiej Osoby Trójcy Świętej, cały kosmos zmierza ku temu, by przywrócić ład i zatriumfować całkowicie nad chaosem, jaki wszedł w historię świata wraz z popełnieniem grzechu pierworodnego. Wobec tego jest zasadnym stwierdzenie, że kult oddawany Panu przez Kościół (zwłaszcza Eucharystia) stanowi już niejako obraz nowego, zupełnie przemienionego, przebóstwionego kosmosu, co jawi się jako zamysł Boży powtarzając za św. Pawłem: „(…) aby wszystko na nowo zjednoczyć w Chrystusie jako Głowie, to, co w niebiosach i to, co na ziemi” (Ef 1,10). Ta swego rodzaju harmonia kosmiczna może dokonać się wyłącznie przez Krew Baranka[3]. Wcielenie Chrystusa ogarnęło cały kosmos, uświęciło go, dzięki czemu wszechświat mógł w pewnym sensie zostać materią świętych obrzędów, co z kolei sprawiło, iż w liturgii uobecniają się przez wszystkie wieki wydarzenia paschalne[4].

Nie ulega wątpliwości, że podczas każdorazowo sprawowanej liturgii Kościoła, sam kosmos włącza się we wznoszone modlitwy[5]. Stanowi on wówczas jedno z całą historią naszego zbawienia, oczekując swojego własnego wybawienia[6]. Choć święte obrzędy dokonują się w ściśle określonej przestrzeni świątyni, nie należy zapominać, że ich znaczenie i wymiar znacznie przekraczają ściany jakiejkolwiek budowli. Liturgia nie jest bowiem nigdy sprawowana wyłącznie w świecie materii, wytworzonym przez samego człowieka[7]. Tak źle pojmowana, traci nie tylko swoją wielkość, ale nade wszystko sens; staje się okrojona, odarta z tego, co najważniejsze. Ona obejmuje wszystko, od momentu stworzenia świata przez Boga aż do paruzji.

Ewa Chybin

Bibliografia:

1. Jankowski A., Horyzonty kosmiczne odkupienia w teologii biblijnej, „Ruch Biblijny i Liturgiczny”, 19(1966), s. 33-44.
2. Nadolski B., Misterium świata w liturgii, „Pedagogia Christiania”, 28(2011), s.117-131.
3. Stefański J., Zbawczy i kosmiczny wymiar aktu liturgicznego: pojęcie liturgii wg Jana Pinska, „Studia Theologica Varsaviensia”, 20(1982), s. 7-46.
4. Ratzinger J., Opera omnia. Teologia liturgii. Sakramentalne podstawy życia chrześcijańskiego, tłum. W. Szymona, Lublin: 2012.

[1] Zob. J. Ratzinger, Opera omnia. Teologia liturgii. Sakramentalne podstawy życia chrześcijańskiego, tłum. W. Szymona, Lublin: 2012, s.37.

[2] Zob. Tamże, s. 55.

[3] Zob. A. Jankowski, Horyzonty kosmiczne odkupienia w teologii biblijnej, „Ruch Biblijny i Liturgiczny”, 19(1966), s.41.

[4] Zob. J. Stefański, Zbawczy i kosmiczny wymiar aktu liturgicznego: pojęcie liturgii wg Jana Pinska, „Studia Theologica Varsaviensia”, 20(1982), s.31.

[5] Zob. B. Nadolski, Misterium świata w liturgii, „Pedagogia Christiania”, 28(2011), s. 129.

[6] Zob. J. Ratzinger, dz. cyt., s.66.

[7] Zob. Tamże, s. 67.