Teologia III Modlitwy Eucharystycznej – Anamneza (Część II)

Kapłan prosi teraz Boga Ojca: Wejrzyj[1]. Jest to słowo, które kieruje uwagę modlącego się Kościoła na niebiański Boski Majestat, gdyż już Psalmista posłużył się tym sformułowaniem: „Powróć, o Boże Zastępów! Wejrzyj z nieba, zobacz i nawiedź tę winorośl” (Ps 80, 15). Mówi się tutaj o winorośli, gdyż oznacza ona wspólnotę Kościoła[2]. To właśnie ona poprzez posługę kapłana prosi Stwórcę o wejrzenie na zgromadzenie liturgiczne, tj. na lud Boży (por. Iz 64, 9). Ofiaruje on swemu Ojcu szczególny dar, o którym Apostoł mówi, iż jest to ofiara pojednania (por. Kol 1, 20). Dzięki niej spełniło się proroctwo, dane niegdyś Abrahamowi, iż stanie się ojcem mnóstwa pokoleń: „Spójrz na niebo i policz gwiazdy, jeśli zdołasz to uczynić […]. Tak liczne będzie twoje potomstwo” (Rdz 15, 5). Dokonało się to poprzez związanie węzłem wiary w jedno mnóstwa narodów[3]. Nawiązuje do tego hymn anielski, w którym wychwala się Boga za to, iż natura została z Nim pojednana, a także prosi się o pokój dla Jego wybranych[4]. Anamnezą tego wydarzenia jest sprawowanie liturgii eucharystycznej, podczas której wierni dostępują pojednania z Bogiem poprzez komunię Ciała i Krwi Chrystusa[5]. Pokarm spoczywający na ołtarzu jest znakiem niewidzialnej i duchowej łączności wiernych[6]. Owa łączność ma kierunek wertykalny i horyzontalny, zgodnie ze słowami Pisma: „Wszystko zaś pochodzi od Boga, który pojednał nas z sobą przez Chrystusa […]. Albowiem w Chrystusie Bóg jednał z sobą świat” (2 Kor 5, 18). Jeśli ktoś chce za życia ziemskiego zobaczyć Zbawiciela, może to przecież uczynić w Eucharystii[7]. Jest to bowiem dobra łaska[8]. Mówi się tak dlatego, iż z niej wypływają wszelkie dobra duchowe dla wierzących[9]. Właśnie dlatego celebrans mówi: Wejrzyj prosimy na dar Twojego Kościoła i przyjmij Ofiarę, przez którą nas pojednałeś ze sobą[10]. Potem prosi, aby przyjmowany sakrament służył jedności, bo ma w pamięci słowa mówiące o tym, iż wszyscy wierni stanowią jedną duchową wspólnotę (por. Ef 2, 21-22). Eucharystia nie tylko posila człowieka, ale też umacnia, oczyszcza i uwalnia duszę od codziennych nieprawości[11]. W niej zawiera się tajemnica Trójjedynego Boga, gdyż nie bez przyczyny kapłan mówi: Spraw, abyśmy posileni Ciałem i Krwią Twojego Syna i napełnieni Duchem Świętym, stali się jednym ciałem i jedną duszą w Chrystusie[12]. Jest to wielkie misterium[13]. W nim został zatopiony każdy wierny, gdy poprzez obmycie w wodzie chrztu został oczyszczony z brudu grzechu pierworodnego oraz usposobiony do składania kultu Bogu-Trójcy[14]. Co bowiem wydarzyło się podczas chrztu Pana? Oto Duch zstąpił w postaci gołębicy, Ojciec daje świadectwo o swym Synu, a zanim to się stało, Jan poznał w Nim obiecanego Mesjasza (por. Mt 3, 13-17). Teraz podobnie: Duch zstępuje z nieba, Ojciec przyjmuje Ofiarę, a Syn pozostaje wśród ludu, gdyż sam powiedział: „Gdzie są dwaj albo trzej zebrani w imię moje, tam jestem pośród nich” (por. Mt 18, 20). Kapłan mówi tu o posileniu, napełnieniu i staniu się jedno, co odnosi się do duszy, ducha i ciała[15]. Sam Apostoł wskazuje, że Bóg umacnia swym uświęceniem całego człowieka (por. 1 Tes 5, 23). Chodzi tu bowiem o szczególnego rodzaju harmonię, która pozwala człowiekowi wzrastać w drodze do świętości[16]. Dzięki niej można otworzyć się na potrzeby bliźniego, wespół z którym składa się Bogu dziękczynnie[17]. W osiągnięciu tego pomaga komunia Ciała i Krwi Chrystusa, gdyż dzięki niej człowiek trwa w Bogu, a Bóg w nim (por. J 6, 56). Natomiast Duch Święty napełnia człowieka, aby mógł on być radosny i otrzymać pokój w wierze (por. Rz 15, 13-14). Czym jest owa radość? Jest ona weselem płynącym ze spokojnego sumienia[18]. Znamienne są tu bowiem słowa Apostoła Narodów: „Bracia, aż do dnia dzisiejszego służyłem Bogu z zupełnie spokojnym sumieniem” (Dz 23, 1). Był on bowiem świadom dobra, jakie Bóg przygotował dla niego w wieczności[19]. Napełnienie Duchem Świętym jest więc potrzebne po to, aby móc się umocnić[20]. Osoba wierząca jest bowiem świadoma, że stanowi mieszkanie Ducha Bożego (por. 1 Kor 3, 16-17). Stwórca zamieszkuje bowiem w swoim stworzeniu[21]. Kościół jest natomiast mistycznym ciałem Chrystusa, tak iż każdy wierzący jest Jego członkiem[22]. Nic więc dziwnego, że kapłan prosi: Abyśmy stali się jednym ciałem i jedną duszą w Chrystusie[23]. Jest to powtórzenie prośby, wypowiedzianej niegdyś przez Syna Bożego, proszącego swego Ojca o to, aby wszyscy byli jedno (por. J 17, 23). Jak Słowo jest jednością w naturze z Ojcem i jednością w osobie z człowiekiem, tak też członkowie mistycznego ciała Syna Bożego mają być z nim w jedności najpierw w sprawiedliwości, a potem w chwale[24]. Tak więc jedność między Osobami Boskimi wynika z natury, a między Trójjedynym Bogiem a człowiekiem – dzięki łasce[25]. O pierwszych wspólnotach mówi się, że „codziennie trwali jednomyślnie w świątyni” (Dz 2, 46). W ten sposób mówi się o doskonałości chrześcijańskiej[26]. Dzisiaj również potrzeba tej jedności, bo dobrze wiadomo, że jedność jest Boża, bo sprawcą podziału jest diabeł[27]. Czemu natomiast mówi się tu o jedności ciała i duszy? Jedność duszy oznacza bowiem doskonałą więź miłości[28]. Jedność ciała wskazuje na doskonałą więź wiary[29].

Dawid Makowski

[1] MRpol, s. 324*.

[2] Zob. Adamus Persenæ: Epistolæ, XVI (PL, CCXI, 639).

[3] Zob. Ado Viennensis: Chronicon, III (PL, CXXIII, 39).

[4] Zob. Hildebertus Cenomanensis: Sermones, IX (PL, CLXXI, 382).

[5] Zob. Hincmarus Rhemensis: Epistolæ, XXXVI (PL, CXXVI, 256).

[6] Zob. Wernerus S. Blasii: Libri deflorationum, II (PL, CLVII, 1025).

[7] Zob. Petrus Vallis Cernaii: Historia Albigensium, LXXV (PL, CCXIII, 682).

[8] Zob. Zacharias Chrysopolitanus: De concordia evangelistarum, IV, 17 (PL, CLXXXVI, 504).

[9] Zob. Stephanus de Balgiaco: Tractatus de sacramento altaris, XII (PL, CLXXII, 1284).

[10] MRpol, s. 324*.

[11] Zob. Ratramnus Corbeiensis: De corpore et sanguine Domini (PL, CXXI, 153).

[12] MRpol, s. 324*.

[13] Zob. Æneas Parisiensis: Liber adversus Græcos, VI (PL, CXXI, 711).

[14] Zob. Alcuinus: Super III epistolas Pauli, VII, 3 (PL, C, 1024).

[15] Zob. Ambrosius Mediolanensis: De institutione virginis, II (PL, XVI, 309).

[16] Zob. Hieronymus Stridonensis: Commnetaria in Matthæum, III (PL, XXVI, 131).

[17] Zob. Rupertus Tuitiensis Abbas: Commentaria in Evangelium Sancti Joannis, XII (PL, CLXIX, 745).

[18] Zob. Guillelmus Abbas: Expositio in Epistolam ad Romanos, VII, 15 (PL, CLXXX, 688).

[19] Zob. Haymo Halberstatensis: Expositio in D. Pauli epistolas, XV (PL, CXVII, 499).

[20] Zob. Rabanus Maurus: Enarrationes in Epistolas Beati Pauli, VIII, 15 (PL, CXI, 1597).

[21] Zob. Atto Vercellensis: Expositio epistolarum S. Pauli (PL, CXXXIV, 321).

[22] Zob. Agobardus Lugdunensis: Sermo de fidei veritate (PL, CIV, 274).

[23] MRpol, s. 324*.

[24] Zob. Hugo de S. Victore: De sacramentis, XII (PL, CLXXVI, 412).

[25] Zob. Humbertus Silvæ Candidæ: Adversus Simoniacos, III, 23 (PL, CXLIII, 1179).

[26] Zob. Rabanus Maurus: Homiliæ, XXXVIII (PL, CX, 217).

[27] Zob. Humbertus Silvæ Candidæ: Adversus Simoniacos, III, 23 (PL, CXLIII, 1178).

[28] Zob. Ælredus Rievallensis: Speculum charitatis, IV (PL, CXCV, 579).

[29] Zob. Heterius Uxamensis: Epistola, II (PL, XCVI, 988).