Tekst hymnu 1. Już blask słoneczny oświeca ziemię 2. Szczęśliwi ludzie o czystym sercu 3. I do nas przybądź, Mesjaszu Boży, 4. Niech będzie chwała przez wszystkie wieki |
Przez wieki spośród pochodzącego z Betanii rodzeństwa, to św. Marta otaczana była najbardziej znaczącym kultem jako patronka gospodyń domowych, kucharzy i hotelarzy. Natomiast postacie jej brata i siostry niejako pomijano, sugerując się choćby brakiem rzetelnych źródeł co do prawdziwej tożsamości Marii (zmieniało się to na przestrzeni lat gdy pojawiały się wiarygodne informacje na temat życia tej postaci zaprzeczające identyfikacji jej jako Marii Magdaleny z powodu braku wyczerpujących przesłanek[1]). Stosunkowo niedawno, bo 26 stycznia 2021 roku, papież Franciszek zdecydował, by dzień 29 lipca był w Kościele wspólnym wspomnieniem trojga rodzeństwa: Marty, Marii i Łazarza z Betanii, biorąc pod uwagę ich istotne, ewangeliczne świadectwo[2]. Oprócz wynikającej z tego dekretu niewielkiej korekty w księgach liturgicznych, zmianie uległy także niektóre części Liturgii Godzin z wcześniejszego wspomnienia św. Marty, w tym również hymn jutrzni, który zostanie omówiony poniżej.
Brewiarzowy tekst modlitwy porannej rozpoczyna się od wspomnienia o świętym rodzeństwie, z podkreśleniem cichości Marii, która w ewangelicznym fragmencie usiadła u stóp Chrystusa, by móc słuchać Jego słów (por. Łk 10,39). Owa cichość nie była jednak w żadnym razie biernością, lecz pokornym chłonięciem Bożej nauki, podjęciem decyzji o wyborze najlepszej dla człowieka cząstki, której nikt nie może go już pozbawić (por. Łk 10,42). To świadome słuchanie z pragnieniem usłyszenia, znajdowanie ostoi w przychodzącym Emmanuelu, jest możliwe właśnie w tym domu, do którego wkracza, by, jak głosi hymn, błogosławić prostą codzienność jego mieszkańców (por. strofa 2, werset 4). Warto w tym miejscu zasięgnąć wiedzy Orygenesa. Przetłumaczył on w II-III w. nazwę miejscowości Betania jako dom posłuszeństwa[3]. W domu ziemskich przyjaciół Jezusa, właśnie z uwagi na owo posłuszeństwo wiary, mogła być odczuwalna troska i gościnność o dobre samopoczucie przybyszów Marty; głęboka więź Łazarza z Mesjaszem i kontemplacyjne zasłuchanie ich siostry, Marii.
Dalej tekst wskazuje na to, iż rodzeństwo z Betanii to ludzie szczęśliwi, o czystych sercach (por. strofa 2, werset 1). Szczęśliwi, czyli błogosławieni (łac. beatus). Postawa trojga świętych wspominanych w lipcu wpisuje się z pewnością w wydźwięk Kazania na Górze, w którym Jezus stwierdził jasno, iż ludzie czystego serca „Boga oglądać będą” (Mt 5,8). Cóż jednak oznacza ów termin „czyste serce”? Po pierwsze, należy przypomnieć, wzorem 1 Księgi Samuela, iż Pan zwraca większą uwagę na to, co niewidoczne dla oczu, czyli na wszystko, co znajduje się w ludzkim wnętrzu, w samym centrum jego serca (por. 1Sm 16,7). Natomiast słowo „czysty” (gr. katharos) to w domyśle wolny od wszelakich zanieczyszczeń, wolny od nieuporządkowanych przywiązań. Nie jest to jedynie czystość rytualna, lecz przede wszystkim intencji, działań. Serce czyste to takie, które nieustannie kieruje się w stronę Boga i jest gotowe stworzyć Mu gościnę w całej rozciągłości życia. Ponadto, jak komentował Benedykt XVI, „To właśnie czyste serce pozwala rozpoznać oblicze Boga w Jezusie Chrystusie; proste jak serca dzieci, wolne od zadufania w sobie tych, którzy myślą, że nikogo nie potrzebują, nawet Boga”[4]. Liturgia Godzin przypomina zatem w omawianym hymnie jutrzni o cnocie czystości, jaką charakteryzowało się troje mieszkańców Betanii. Stała się ona otwartymi drzwiami dla Mesjasza, który w szczególnej atmosferze domu przyjaciół szukał wytchnienia i gościny.
Pozostała część tekstu stanowi prośbę o wejście Syna Bożego także i w nasze codzienne życie, ponieważ Kościół wierzy, iż Jego obecność we wszystkim jest w stanie odegnać smutek (por. strofa 3, werset 3) oraz umocnić jedność i miłość (por. strofa 3, werset 4). Można powiedzieć, iż zawiera się w tym swego rodzaju ufne wołanie „Marana tha!”, aby Chrystus przychodzący w imię Boga Ojca, realnie, od samego rana, rozjaśnił człowieczy mrok i umocnił każdego w codziennej drodze, stając się centrum wszystkich dni i domów. A owe rozgoszczenie się wcielonego Boga w życiu ludzkim ma nas w ostatecznym rozrachunku zaprowadzić do bram niebios (por. strofa 4, werset 4). Warto zatem w każdym powołaniu brać przykład z postawy Marty posługującej z troską wobec ludzi i wyznającej wiarę w zmartwychwstanie; kontemplacyjnej wobec Boga Marii oraz Łazarza, który stał się żywym świadectwem potęgi Pańskiej wzbudzającej z ciemności grobu do światła życia.
Ewa Chybin
Bibliografia:
- Benedykt XVI, Prostota klejnotem radosnej modlitwy. Audiencja generalna (Rzym, 7.12.2011), „L’Osservatore Romano”, 2(2012), s.47.
- Bosak P. Cz., Słownik postaci Nowego Testamentu, Pessano: 1995.
- Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, Decretum de celebratione sanctorum Marthae, Mariae et Lazari in Calendario Romano generali (26.01.2021), w: https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/ccdds/documents/rc_con_ccdds_doc_20210126_decreto-santi_la.html.
- Orygenes, Fragmenty, w: Orygenes, Komentarz do Ewangelii według św. Jana, tłum. S. Kalinkowski, Warszawa: 1981.
[1] Por. Maria z Betanii, w: P. Cz. Bosak, Słownik postaci Nowego Testamentu, Pessano: 1995, s.295-296.
[2] Por. Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, Decretum de celebratione sanctorum Marthae, Mariae et Lazari in Calendario Romano generali (26.01.2021), w: https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/ccdds/documents/rc_con_ccdds_doc_20210126_decreto-santi_la.html.
[3] Por. Orygenes, Fragmenty, w: Orygenes, Komentarz do Ewangelii według św. Jana, tłum. S. Kalinkowski, Warszawa: 1981, s. 228.
[4] Benedykt XVI, Prostota klejnotem radosnej modlitwy. Audiencja generalna (Rzym, 7.12.2011), „L’Osservatore Romano”, 2(2012), s.47.