Hymny Liturgii Godzin: Hymny jutrzni – Kiedy ranne wstają zorze

Tekst hymnu

1.Kiedy ranne wstają zorze, Tobie ziemia, Tobie morze, Tobie śpiewa żywioł wszelki, Bądź pochwalon, Boże wielki! 2. A człowiek, który bez miary Obsypany Twymi dary, Coś go stworzył i ocalił, A czemużby Cię nie chwalił? 3. Ledwie oczy przetrzeć zdołam, Już do mego Pana wołam, Do mego Boga na niebie I szukam Go koło siebie. 4. Wielu snem śmierci upadli, Co się wczoraj spać pokładli, My się jeszcze obudzili, Byśmy Cię, Boże, chwalili! 5. Boże w Trójcy niepojęty, Ojcze, Synu, Duchu Święty, Tobie chwałę oddajemy, Niech dla Ciebie dziś żyjemy.

Powyższy hymn występujący m.in. w jutrzni środy III tygodnia psałterza Liturgii godzin nazywany jest także Pieśnią poranną i otwiera cykl Pieśni nabożnych wybitnego poety XVIII/XIX wieku, Franciszka Karpińskiego, opublikowanych po raz pierwszy w Supraślu w 1792 roku[1]. Warto w tym miejscu wspomnieć, iż ów autor był przeciwnikiem umieszczania w pieśniach kościelnych motywów laickich czy też przekształcaniu świeckich ballad miłosnych lub, co gorsza, przyśpiewek karczemnych, na utwory sakralne – uważał to za nieporozumienie i  krytykował tego typu zabiegi[2]. Według niego pieśni i hymny powinny kształtować i budować zarówno wiarę, jak i tożsamość chrześcijan, a tworzenie nowych tekstów było jego swoistą misją mającą na celu zwiększyć świadomość religijną Polaków[3]. Jest prawdopodobne, że część jego utworów była zainspirowana działaniami zakonu pijarów, który z równą gorliwością podejmował się swego czasu dzieła odnowy muzyki kościelnej[4]. Omawiany hymn został napisany tzw. wzorem metryczno – stroficznym Psalmu 29 wykorzystanym w polskim tłumaczeniu poety Jana Kochanowskiego[5].

Karpiński był przedstawicielem nurtu sentymentalizmu, stąd też w jego utworach można dostrzec uczuciowość, także w relacji z Bogiem. Nie zapomina on jednak o tym, iż to Pan jest Najwyższy i, wzorem hebrajskich psalmów, podkreśla tę prawdę różniącą słabego człowieka na niskości od pełnego majestatu Stwórcy nieba i ziemi, o którym pisze wprost, iż jest „wielki” (patrz: strofa 1, werset 4). Rozważany tekst ma przypominać wiernym o odpowiednim i roztropnym porządkowaniu swojego dnia tak, by zaczynał się on od pełnego ufności zwrotu w kierunku Zbawiciela. Pierwsza część hymnu brzmi jak pieśń uwielbienia za dzieła Boże – jak zjednoczony z wszelkim stworzeniem głos Matki – Kościoła codziennie wysławiającego Pana. Jednocześnie w omawianej formie modlitwy Bóg jawi się jako niezwykle bliski ludzkim sprawom, ponieważ człowiek ma możliwość szukania i odnajdywania Go nawet w swoim najbliższym otoczeniu (patrz: strofa 3, werset 4). Utwór wskazuje na żywy, skonkretyzowany kontakt z Tym, który jest Stwórcą wszechrzeczy[6]. Zatem w owym hymnie jutrzni odmawianym z samego rana, „Bóg w Trójcy niepojęty” jest przedstawiony jako majestatyczny, niedościgniony, mieszkający w niebie, godzien wszelkiej chwały oddawanej Mu przez stworzenie; a z drugiej strony jako Bóg z nami – Emmanuel zatroskany o ludzkie sprawy, obdarzający człowieka swoimi łaskami po wielokroć (patrz: strofa 2, werset 2).

To stosunkowo krótki hymn, właściwie niewielkich rozmiarów liryk, który jednak przekazuje od wieków uniwersalną prawdę nie tylko o samej miłości Pańskiej, lecz także o celu ludzkiego życia, jakim jest między innymi oddawanie czci, chwalenie Boga na rozmaite sposoby. Do owego chwalenia istnieje mnogość powodów wymienionych również w tekście F. Karpińskiego. Jest to przede wszystkim fakt stworzenia i ocalenia człowieka od śmierci wiecznej; ale też ustawiczne podtrzymywanie go na co dzień Opatrznością i łaskawe obdarzanie go kolejnymi dniami życia nastawionymi na budowanie relacji z Nim i wysławianie Go[7].

Ewa Chybin

Bibliografia

1. Chachulski T., O „Pieśniach nabożnych” Franciszka Karpińskiego, w:  red. A. Czyż, S. Szczęsny, Wśród pisarzy oświecenia. Studia i  portrety, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Bydgoszcz: 1997.
2. Dopart B., Poezja i pobożność. O Pieśni porannej Franciszka Karpińskiego, „Rocznik Filozoficzny Ignatianum”, 27(2021), s. 197-218.
3. Mrowiec K., Liturgia i muzyka u Księży Misjonarzy w Polsce (1651—1939), „Nasza Przeszłość”, 13(1961), s. 159-244.
4. Sobol R., Ze studiów nad Karpińskim I, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław: 1967.
5. Reginek A., Pieśni nabożne” Franciszka Karpińskiego: Pieśń poranna i Pieśń wieczorna – świadectwo ponadczasowej żywotności, w: red. K. Turek, B. Mika, Muzyka religijna – między epokami i kulturami, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice: 2008.

 

[1] Por. A. Reginek, „Pieśni nabożne” Franciszka Karpińskiego: Pieśń poranna i Pieśń wieczorna – świadectwo ponadczasowej żywotności, w: red. K. Turek, B. Mika, Muzyka religijna – między epokami i kulturami, Katowice: 2009, s. 56.

[2] Por. Tamże, s. 58.

^[3] Por. K. Mrowiec, Liturgia i muzyka u Księży Misjonarzy w Polsce (1651—1939), „Nasza Przeszłość”, 13(1961), s.232.

[4] Por. T. Chachulski, O „Pieśniach nabożnych” Franciszka Karpińskiego, w: red. A. Czyż, S. Szczęsny, Wśród pisarzy oświecenia. Studia i portrety, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Bydgoszcz: 1997, s. 134.

[5] Por. R. Sobol, Ze studiów nad Karpińskim I, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław: 1967, s.321.

[6] Por. A. Reginek, „Pieśni nabożne” Franciszka Karpińskiego: Pieśń poranna i Pieśń wieczorna…, dz. cyt., s. 59.

[7] Por. B. Dopart, Poezja i pobożność. O Pieśni porannej Franciszka Karpińskiego, „Rocznik Filozoficzny Ignatianum”, 27(2021), s.205.

toto togel link slot link slot gacor jacktoto situs toto link slot situs slot situs toto slot 4d jacktoto situs toto link togel toto togel link slot link slot link slot gacor