Przed Mszą św. żałobną, podczas której będą miały miejsce egzekwie, albo – gdy wymaga tego potrzeba – w dzień poprzedzający termin wspomnianej Mszy, ma miejsce obrzęd zamknięcia trumny. Godzinę wskazuje w specjalnym dokumencie Mistrz Papieskich Ceremonii Liturgicznych. Obrzęd ten sprawuje się w obecności Kardynała Karmelinga Świętego Kościoła Rzymskiego, pierwszych najważniejszych kardynałów z każego kolegium (diakonów, prezbiterów i biskupów), Archiprezbitera Najświętszej Papieskiej Bazyliki Watykańskiej, dotychczasowego Kardynała Sekretarza Stanu, Wikariusza Generalnego Jego Świątobliwości dla diecezji rzymskiej, Substytuta Sekretariatu Stanu, Prefakta Domu Papieskiego, Jałmużnika Jego Świątobliwości, Wicekamerlinga Świętego Kościoła Rzymskiego, przedstawiciela Kanoników Najświętszej Papieskiej Bazyliki Watykańskiej i Penitenciarzy Watykańskich, Sekretarza Papieskiego i krewnych zmarłego papieża. Jeżeli się to wyda stosowne, Mistrz Papieskich Ceremonii Liturgicznych może pozwolić także innym osobom spoza wyżej wymienionych, brać udział w omawianej celebracji.
Obrzędom przewodniczy Kardynał Kamerling Świętego Kościoła Rzymskiego w szatach chórowych, na które nakłada stułę w kolorze czerwonym.
W odpowiednim miejscu należy umieścić: naczynie z wodą pobłogosławioną, welon na twarz papieża, woreczek z monetami wybitymi w trakcie pontyfikatu zmarłego papieża oraz życiorys sporządzony w dwóch wydaniach (jeden w tubie, drugi do archiwum Urzędu Celebracji Papieskich).
Obrzęd rozpoczyna się jak zwykle od znaku krzyża i pozdorwienia zebranych. Następnie celebrans wprowadza zgromadzonych w misterium przeżywanej liturgii, mówiąc o znaczeniu obrzędu. Podkreśla on, że jest to wyraz pobożności ludzkiej oraz szacunku względem ciała papieża. Zapowiada on jednocześnie odczytanie sporządzonego życiorysu papieża, w którym wyszczególnia się jego najważniejsze dzieła. One bowiem staną się przedmiotem dziękczynienia, składanemu Bogu. Celebrans wyjaśnia także znaczenie zakrycia twarzy welonem – jest to znak nadziei, że będzie on mógł kontemplować oblicze Boga Ojca razem z Matką Bożą i wszystkimi świętymi.
Po tych słowach Mistrz Papieskich Ceremonii Liturgicznych odczytuje życiorys. Następnie pod jego kopią podpisują się niektórzy spośród zebranych. W trakcie podpisywania dokumentu, śpiewa się kantyk Zachariasza (Łk 1, 68-79).
Następnie celebrans wzywa do modlitwy i następuje chwila ciszy, po której odmawia orację. Podkreśla w niej ufność, że życie zmarłego papieża jest teraz ukryte w Bogu, który jest Panem życia i śmierci. Prosi więc, aby oblicze zmarłego, które nie dostrzega już światła tego świata, dostąpiło oglądania światłości wiecznej – oblicza Boga żywego. Modlitwa ta jest bowiem bardzo mocno skoncentrowana na podkreśleniu różnicy pomiędzy światem a wiecznością, skupiając się na obliczu papieża, którego twarz za chwilę zostanie zakryta.
Gdy zgromadzeni odpowiedzą na tę modlitwę: „Amen”, Mistrz Papieskich Ceremonii Liturgicznych nakrywa twarz papieża białym, jedwabnym welonem. Następnie celebrans kropi ciało wodą pobłogosławioną. Potem Mistrz Papieskich Ceremonii Liturgicznych wkłada do trumny woreczek z moentami i tubę z życiorysem. Zanim jednak tę tubę umieści przy zwłokach, pieczętuje ją pieczęcią Urzędu Papieskich Ceremonii Liturgicznych.
Umieściwszy powyższe przedmioty w trumnie, nakłada się na nią wieko. Na nim zaś umieszcza się krzyż, herb zmarłego papieża oraz tablicę z jego imieniem i datami trwania jego pontyfikatu, a także życia ziemskiego. Gdy się tego dokona, wieko zostaje przyspawane do trumny. Następnie umieszcza się na niej pieczęcie: Kardynała Kamerlinga Świętego Kościoła Rzymskiego, Prefettury Domu Pańskiego, Urzędu Papieskich Ceremonii Liturgicznych i Kapituły Watykańskiej. Dokonuje się tego przez odciśnięcie pieczęci. Powyższe ceremonie dotyczą zamknięcia trumny cynkowej, bo gdy się ją zamknie, dokonuje się zamknięcia trumny drewnianej. Jednak na wieku drewinanym umieszcza się jedynie krzyż i herb zmarłego papieża. Tym obrzędom towarzyszy śpiew z Graduału Rzymskiego:
1. „Sitivit anima mea ad Deum, Deum vivum…”/”L’anima mia ha sete di Dio, del Dio vivente” z Psalmem 41(42), 2. 4-6.
2. „Credo videre bona Domini…”/”Sono certo di contemplare la botnia del Signore…” z Psalmem 26(27), 1a. 4-5. 6b-8.
Gdy zakończy się śpiew, celebrans dialoguje ze zgromadzonymi wezwania proszące o życie wieczne dla papieża: „Requiem…”/”L’eterno riposo…”. Na końcu śpiewa się antyfonę „Salve Regina” lub inną antyfonę do Matki Bożej.
Dawid Makowski
Na podstawie: Officium de Liturgicis Celebrationibus Summi Pontificis, Ordo exsequiarum Romani Pontificis, Editio typica altera, Typis Vaticanis, E Civitate Vaticana 2024, nry 66-81.