Ogień i Paschał

Witam serdecznie w przedostatnim odcinku #HebdomadaeSanctae, w którym przybliżyć chciałbym co nieco z tzw. liturgii światła.

Praktyka  święcenia ognia i zapalania z niego świateł do modlitwy wieczornej ma pochodzenie jeszcze żydowskie. Obrzęd ten rozpoczynał kiedyś każde nieszpory, obecnie tylko na Wigilię Paschalną ma on miejsce. W IV wieku w Jerozolimie miał on bardzo skomplikowaną strukturę (tzw. Lucernararium), do którego uproszczenia doszło na Zachodzie. W Rzymie za pontyfikatu papieża Zachariasza w połowie VIII wieku istniał zwyczaj przechowywania ognia w trzech dużych lampach na Triduum. W czasach Amalariusza z Metzu wiek później praktyka się rozwinęła i po południu w Wielki Piątek uroczyście błogosławiono nowy ogień, od którego odpalano świece na Jutrznię Wielkiej Soboty. Po nich pozostawała jedna świeca, którą błogosławiono wieczorem w Wielką Sobotę i od niej odpalano kolejną, które z czasem zaczęły służyć do zapalania Paschału. Dwie świece były obecne ze względu na ryzyko zgaśnięcia jednej. W księgach liturgicznych z tamtego czasu (połowa VIII-połowa IX wieku) mamy opisy wskazujące, że w Galii i najpewniej w Rzymie, istniała praktyka uroczystego rozpalania ognia w Wielki Czwartek oraz pozostałe dni Triduum; wtedy też mamy świadectwa uroczystego rozpalania ogniska. Po XI wieku rozpalanie ogniska w inne dni zanika i specjalne błogosławieństwo ognia do Paschału zostaje przeniesione na Wielką  Sobotę. Początkowo było ono w okolicach modlitwy południowej, a następnie zostało oficjalnie włączone do obrzędów Wielkiej Soboty. Tymczasem od połowy wieku IX zaczynają się pojawiać obrzędy błogosławieństwa ognia od Papieża Leona IV. Modlitwy mają pochodzenie galijskie i posiadają charakterystyczne mocne aluzje do Starego Testamentu. W Galii i Rzymie między VIII a IX wiekiem pojawiła się praktyka procesyjnego przenoszenia światła z dziedzińca kościoła do Paschału lub do odpalenia innych świateł w inne dni. Służyła do tego pojedyncza świeca na tyczce, z czasem na tyczce zaczęły się pojawiać 2 lub 3 świece w formie tzw. triangułu. Procesji ze świecą towarzyszył pierwotnie śpiew hymnu Dum Inventor Rutilli, który dawniej towarzyszący Lucernarium, z IV/V wieku.  Natomiast trzyktrony okrzyk Lumen Christi (światło Chrystusa) wywodzi się z obrzędów benedyktyńskich, a do liturgii trafił w okolicach XI wieku.

 Co się tyczy Paschału i Exsultetu – pierwsze wzmianki o dużej świecy na Wigilii Wielkanocnej znajdujemy u św. Hieronima i św. Augustyna. Temu drugiemu przypisuje się (przynajmniej częściowe) autorstwo Orędzia Wielkanocnego (nazywanego wcześniej ”laus cerei” – pochwała świecy).  Sam Paschał pojawił się w źródłach mediolańskich po raz pierwszy w wieku VI i aż do początku VIII rozpowszechnił się na całą Europę. W Rzymie przez długi czas Paschał i poświęcenie go Exsultetem nie było znane. Obecna była natomiast praktyka poświęcania dwóch świec które stały po dwóch stronach ołtarza na czytania proroctw. Od czasów Pontyfikału Rzymsko-Germańskiego obie praktyki współistniały w Rzymie aż do XV wieku, przy czym poświęcany był tylko Paschał. Na przełomie tysiącleci wprowadzone zostało kilka praktyk odnośnie Paschału: wyrycie na nim znaku krzyża (Pontyfikał Rzymsko-Germański), litery alfa i omega (Sakramentarz Ratoldusa, ok. 980), umieszczanie 5 ziaren kadzidła na pamiątkę pięciu ran Chrystusa (Cluny, ok. roku 1060) oraz podawanie daty na świecy (Pontyfikał z Poitiers, choć pierwsze przesłanki o tym są z 701 r. z opisu pielgrzymki irlandzkich mnichów z Jarrow do Rzymu, gdzie na Boże Narodzenie widzieli świece z datami). W niektórych miejscach Orędzie Wielkanocne było głoszone od specjalnej ambony. W starszej wersji Orędzia Wielkanocnego obecna było wezwanie do cesarza, które lokalnie zmieniano na imię głowy koronowanej. Na skutek reform Piusa XII i reform posoborowych doszło do zmian w obrzędzie. Exsultet stał się wyłącznie aklamacją Zmartwychwstania, a poświęcenie Paschału zostało przeniesione do obrzędów przed ogniskiem.

jacktoto link togel toto togel link slot gacor jacktoto jacktoto jacktoto toto slot jacktoto togel slot gacor togel link togel situs slot situs togel situs slot situs togel resmi
Współpracujemy z:
Wesprzyj nas!
Zaobserwuj nas!

Kalenda z Martyrologium Rzymskiego na 2025 rok

Prezentujemy Państwu tekst kalendy z Martyrologium Rzymskiego na 2025 r.Można go pobrać tutaj.Opr. ks. Dorian Figołuszka i ks. Sebastian KreczmańskiWyk. ks. Dorian Figołuszka

Modlitwa powszechna – III Niedziela Adwentu

Radując się bliskością przychodzącego Pana, przedstawmy Mu nasze szczere prośby, z którymi przyszliśmy do Jego świątyni w niedzielę Gaudete.Módlmy się za pasterzy Kościoła, aby[…]

Modlitwa powszechna – II Niedziela Adwentu

Chcąc wydać godny owoc nawrócenia, poprośmy dobrego Boga o pomoc we wszystkich naszych intencjach w drugą niedzielę Adwentu. Módlmy się za pasterzy Kościoła,[…]

Przetłumacz stronę