“Źródła modlitw mszalnych” to kolejna inicjatywa naszego projektu, mająca na celu ukazanie, że modlitw mszalne obecnego Mszału Rzymskiego mają swoje starożytne pochodzenie. W niniejszym zestawieniu ukazuje się jedynie najstarsze umiejscowienie danych modlitw, wynikające z posiadanej dzisiaj wiedzy na temat dawnych ksiąg liturgicznych.
II TYDZIEŃ ZWYKŁY
Kolekta
MR/pol: “Wszechmogący, wieczny Boże, Ty rządzisz niebem i ziemią, wysłuchaj łaskawie prośby swojego ludu * i obdarz nasze czasy swoim pokojem”.
MR/08: “Omnípotens sempitérne Deus, qui cæléstia simul et terréna moderáris, supplicatiónes pópuli tui cleménter exáudi, et pacem tuam nostris concéde tempóribus”.
Kolekta ta, obecna w Mszale Rzymskim z 1975 r. (s. 341) i 1970 r. (s. 341), była również obecna w Mszale Rzymskim z 1962 r. (s. 297). Jej obecność jest również dostrzegalna w Sakramentarzu Gregoriańskim “Hadriańskim”, powstałym w VII w., z którego zresztą pochodzi. Pod numerem 202, odnoszącym się do modlitw codziennych, znajduje się następująca modlitwa:
SG: “Omnipotens sempiterne deus, qui caelestia simul et terrena moderaris, supplicationes populi tui clementer exaudi, et pacem tuam nostris concede temporibus”.
Modlitwa nad darami
MR/pol: “Panie, nasz Boże, daj nam godnie uczestniczyć w świętych obrzędach, ilekroć bowiem sprawujemy pamiątkę Ofiary Chrystusa, * spełnia się dzieło naszego odkupienia”.
MR/08: “Concéde nobis, quǽsumus, Dómine, hæc digne frequentáre mystéria, quia, quóties huius hóstiæ commemorátio celebrátur, opus nostræ redemptiónis exercétur”.
Modlitwa ta, obecna w Mszale Rzymskim z 1975 r. (s. 341) i 1970 r. (s. 341), była także obecna w Mszale Rzymskim z 1962 r. (s. 1529). Ponadto jej obecność jest dostrzegalna w Sakramentarzu z Werony (nr 93), Sakramentarzu Gelazjańskim „Vetus” (nr 170 i 1299) oraz w Sakramentarzu z Padwy (nr 580). Pod numerem 1157, odnoszącym się do Mszy X Niedzieli po Zesłaniu Ducha Świętego, została onra również umieszczona w Suplemencie do Sakramentarza Gregoriańskiego:
Supl. SG: “Concede nobis haec quaesumus domine frequentare mysteria, quia quoties huius hostiae commemoratio celebratur, opus nostrae redemptionis exercetur”.
Modlitwa po Komunii
MRpol: “Panie, nasz Boże, tchnij w nas Ducha Twojej miłości i w swojej dobroci zjednocz wszystkich, których posiliłeś tym samym Chlebem eucharystycznym”.
MR/08: “Spíritum nobis, Dómine, tuæ caritátis infúnde, ut, quos uno cælésti pane satiásti, una fácias pietáte concórdes”.
Modlitwa ta, obecna w Mszale Rzymskim z 1975 r. (s. 341) i 1970 r. (s. 341), była również obecna w Mszale Rzymskim z 1962 r. (s. 2416). Jej obecność daje się dostrzec także w Sakramentarzu z Werony (nr 1049) oraz Sakramentarzu Gelazjańskim „Vetus” (nr 1330). Była ona również zawarta w Sakramentarzu Gregoriańskim „Hadriańskim” pod numerem 164, odnoszącym się do Mszy w piątek („Ad sanctos Iohanem et Paulum”):
SG: “Spiritum in nobis domine tuae caritatis infunde, ut quos uno caelesti pane satiasti, tua facias pietate concordes”.
Opr. Dawid Makowski
* Podając, że dana modlitwa jest obecna w Mszale Rzymskim z 2008 r., wskazuje się jednocześnie na to, że była ona obecna w tym samym miejscu w Mszale Rzymskim z 2002 r.
** Omówienia historii tej kolekty dokonał ks. dr Maciej Zachara.
Na podstawie:
- C. Johnson: The sources of the Roman Missal (1975). Proprium de tempore, proprium de sanctis. Roma: 1996.
- E. Lodi: Enchiridion Euchologicum Fontium Liturgicorum. Roma: 1979.
- Liturgia Tridentina. Fontes – Indices – Concordantia (1586-1962). A cura di M. Sodi, A. Toniolo, P. Bruylants. Citta del Vaticano: 2010.
Objaśnienie skrótów:
MR/08 – Missale Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticanii II instauratum, auctoritate Pauli PP. VI promulgatum, Ioannis Pauli PP. II cura recognitum. Editio typica tertia emendata. Typis Polyglottis Vaticanis, 2008.
MRpol – Mszał Rzymski dla diecezji polskich. Wyd. II. Poznań, 2013.
SG – Le sacramentaire grégorien: ses principales formes d’après les plus anciens manuscrits, ed. J. Deshussses. Freiburg: 1971.
Supl. SG – Le sacramentaire grégorien: ses principales formes d’après les plus anciens manuscrits, ed. J. Deshussses. Freiburg: 1971.
SV – Sacramentarium Veronense (Cod. Bibl. Capit. Veron. LXXXV [80]). Hg. L. Einzehoefer, P. Siffrin, L. C. Mohlberg. Roma: 1966.
