Co można nieść w procesji z darami?
Kategorie darów
Kształt procesji z darami określa Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego:
Następnie przynosi się dary na ofiarę: godne uznania jest, jeśli wierni przynoszą chleb i wino, które przyjmuje od nich kapłan albo diakon, aby je następnie złożyć na ołtarzu. Chociaż wierni tak jak dawniej nie składają już chleba i wina przeznaczonych do liturgii ze swoich własnych darów, obrzęd przyniesienia ich do ołtarza zachowuje swoją wymowę i duchowe znaczenie. Pożądane jest także przynoszenie przez wiernych lub zbieranie w kościele pieniędzy albo innych darów przeznaczonych na potrzeby ubogich lub kościoła; składa się je w odpowiednim miejscu obok stołu eucharystycznego.1
Na podstawie powyższego cytatu można wymienić następujące dary ofiarne: chleb i wino oraz pieniądze lub inne dary na potrzeby ubogich lub kościoła. Lista ta domaga się jednak wyjaśnienia, aby ją prawidłowo zrozumieć.
Materia Eucharystii
Powyżej przytoczone przepisy OWMR wskazują na przynoszenie w procesji m.in. chleba i wina. Jednak wskazania Episkopatu Polski (pkt 29), mówiąc o tych darach, wspominają także o przynoszeniu w ramach procesji z darami ampułki z wodą. Z kolei Ceremoniał Liturgicznej Posługi Biskupów jasno wskazuje (por. pkt. 125, 282) na przynoszenie w procesji z darami zarówno wina jak i wody. W świetle powyższych jest wskazane, aby w procesji w darami były przynoszone: chleb, wino i woda.
Przynoszenie wody ma znaczenie praktyczne – wino stanowiące jedną z materii Eucharystii jest nalewane do kielicha wspólnie z wodą. Z drugiej strony jest to uzasadnione także historią liturgii – w początkach rytu rzymskiego woda była przekazywana w ramach darów przez scholę.2
Wskazania Episkopatu Polski zauważają, że przynoszenie w procesji z darami materii Eucharystii ma wymiar także symboliczny: „Chleb i wino stają się poniekąd symbolem wszystkiego, co zgromadzenie eucharystyczne przynosi od siebie w darze Bogu i co ofiaruje w duchu” 3. O. Wojciech Zagrodzki rozwija tę myśl:
Kiedy wierni przynoszą do ołtarza przez swoich reprezentantów dary ofiarne, wyrażają w sposób symboliczny gotowość do ofiary z samych siebie. Dary chleba i wina wyrażają naszą codzienność i nasze świętowanie, nasze smutki i radości, jednym słowem wszystko to, co nas stanowi – całe nasze życie. Dlatego niosąc w procesji chleb i wino niesiemy w nich intencję ofiarowania Bogu całego swojego życia.4
Dary dla kościoła i ubogich
Chociaż ta kategoria darów wydaje się jasna, nadzwyczajnie często zdarzają się w niej nieporozumienia. Słusznie gdy widzimy w procesji z darami uszyty lub zakupiony przez kogoś ornat na potrzeby parafii; dary dla potrzebujących, ubrania, żywność; świece, które na kolejnych Mszach świętych będą używane w liturgii.
Nie zawsze da się przynieść dary w całości – można na przykład przynieść w procesji jeden kosz ubrań, niekoniecznie przynosząc do ołtarza wszystkie dary zebrane podczas zbiórki dla ubogich. Będzie to więc dar “symboliczny” – to znaczy, będzie on zarazem oznaczał inne dary zebrane w ramach tej zbiórki.
Tu jednak zaczyna się pułapka, ryzyko przynoszenia darów, które wcale nie są darami, tylko w naszej wyobraźni zaczynają oznaczać jakieś rzeczy, które chcemy ofiarować. I tak bywa, że przynosi się gwoździe jako znak naszych cierpień, Biblię jako znak naszego zapału w studiowaniu Słowa Bożego, zapalone świece jako symbol darów Ducha Świętego (co jest dużym paradoksem – skoro są to dary Boga dla nas, a my je przynosimy do ołtarza w procesji z darami, czy to znaczy, że w symboliczny sposób zwracamy je Bogu, bo nam się nie podobają?).
Przykłady darów, które można przynosić wskazuje bardzo dobrze ks. Zbigniew Maciejewski:
Co konkretnie, jakie mogą być dary? Węgiel, proszek do prania, skarbonki z jałmużną wielkopostną, wypełnione i podpisane deklaracje Krucjaty Wyzwolenia Człowieka czy Duchowej Adopcji. Jeśli nie da się wszystkiego przynieść to należy przynieść cząstkę – bryłkę węgla zamiast kupionego wagonu dla domu dziecka, jeden kosz ze środkami czystości zamiast całego kontenera zebranych darów, jedną skarbonkę zamiast puszczać trzysta dzieci.
W filmie „Jan Paweł II. Szukałem Was…” jest scena z afrykańskiej procesji z darami. Zapamiętałem kurę (żywą) i skrzynkę Coca-Coli ofiarowanej misjonarzowi. I to jest konkret!5
Nie powinno się nieść w procesji w darami zapalonych świec. Wyjątkiem jest liturgia Ofiarowania Pańskiego sprawowana w zakonie dominikańskim. Zakon ten posiada pozwolenie na obrzęd zawierający przyniesienie przez wiernych zapalonych świec przed ołtarz. Gest ten ma oznaczać ofiarowanie przez nich samych siebie Bogu6.
Podsumowanie
W procesji przynosi się:
- chleb, wino, wodę, które będą użyte w Eucharystii
- dary dla kościoła – na przykład przedmioty które będą potem używane w liturgii lub w inny sposób
- dary dla ubogich
Materii Eucharystii można przypisać pewne znaczenie symboliczne. Nie oznacza to jednak, że można do procesji dodawać kolejne dary o znaczeniu czysto symbolicznym.
Również dary pieniężne można składać przy ołtarzu.
Można przynosić część daru tak, aby stanowił niejako symbol całości – na przykład kilka ubrań ze zbiórki ubrań dla ubogich zamiast wszystkiego. Nie należy wielokrotnie przynosić tego samego daru, na przykład przez cały miesiąc przynosić tych samych przedmiotów zebranych dla ubogich – po liturgii powinny one do nich trafić.
Grzegorz Pietrzak
Portal ,,Z pasji do liturgii” dziękuje Autorowi, p. Grzegorzowi Pietrzakowi oraz stronie ,,Vademecum Liturgiczne” za możliwość opublikowania powyższego tekstu na łamach tej strony. Ten artykuł został zamieszczony w 2019 r. na łamach portalu ,,Vademecum Liturgiczne”. Można go znaleźć pod poniższym linkiem: https://vademecumliturgiczne.pl/2019/09/14/faq-co-mozna-niesc-w-procesji-z-darami/.
- OWMR 73; por. OWMR 140.[]
- “Deinde descendit subdiaconus sequens in scholam, accipit fontem de manu archipara phonistae, et defert archidiacono. et ille infundit faciens crucem in calice”.
Tłumaczenie na język angielski: “Then the subdeacon-attendant goes down into the choir, receives a ewer of water from the hand of the ruler of the choir and brings it back to the archdeacon, who pours it into the chalice, making a cross as he does so”.
Ordo Romanus Primus, Appendix I, 14, [w:] E. G. Cuthbert, F. Atchley et al, “Ordo romanus primus with introduction and notes”, Londyn, 1905, s. 135-136. [] - Jan Paweł II, „List o tajemnicy i kulcie Eucharystii”, nr 9.[]
- Zagrodzki, “Jakie dary mogą być niesione przez wiernych podczas procesji z darami? Jaki jest ich sens?”, http://www.jozeftorun.pl/pl/pytanie-odpowiedz/procesja-z-darami-II [dostęp 14.09.2019 r.].[]
- P. Maciejewskim “O właściwy kształt procesji z darami”, http://katechezanatana.pl/procesja-z-darami/ [dostęp 14.09.2019 r.].
Polecamy również uwadze cały tekst, ponieważ bardzo dobrze pokazuje, czym powinien, a czym nie powinien być dar w procesji z darami.[] - Wylęgała OP, “Liturgia dominikańska po Soborze Watykańskim II”, [w:] “Anamnesis” nr 25. []
