Ostatnim elementem liturgii słowa jest modlitwa powszechna (oratio universalis), w której wierni – członkowie mistycznego Ciała Chrystusa – proszą Boga o potrzebne łaski dla siebie i całego świata. Warto zatem zagłębić się w tę modlitwę, która z zasady powinna być głoszona przez wiernych.
Zdaniem dzisiejszych badaczy powstanie modlitwy powszechnej nastąpiło w Starym Testamencie, gdzie taką formę próśb wykorzystywano w trakcie nabożeństwa synagogalnego[1]. Ta forma oracji bardzo szybko przeszła do kultu chrześcijańskiego, o czym świadczą słowa św. Pawła (+64-67), skierowane do Tymoteusza (+80/97)[2]. Wykazują to także inne perykopy Pisma Świętego[3]. Modlitwa wiernych była zatem elementem wczesnego kultu chrześcijańskiego[4]. Widać to dobrze u Justyna (+155)[5]. Jednakże już wcześniej niektórzy autorzy chrześcijańscy wzmiankowali o jej istnieniu w ramach kultu chrześcijańskiego. Jako pierwszy uczynił to Klemens Rzymski (+97)[6]. Wierni modlili się wówczas za samych siebie[7]. Tutaj jest istotny drobny niuans – modlitwa wiernych była odmawiana za wiernych i przez wiernych, a więc katechumeni w czasach Justyna (+155) nie mogli brać w niej udziału[8]. Najprawdopodobniej nie była ona wówczas formalnie ustalona, to znaczy prośby były zapewne dostosowane do konkretnej sytuacji pod kątem tego, kto je wypowiadał. Dopiero później zaczęto ją upodobniać do wschodniej litanii i powierzano ją diakonowi. Zawsze jednak kapłan ją konkludował[9]. Zwyczaj odmawiania takiej modlitwy ustał w czasach pontyfikatu Grzegorza Wielkiego (+604). Wówczas poszczególne prośby były zanoszone na początku lub na końcu kazania, które oficjalnie nie było częścią liturgii. W Polsce przybrało to później formę wypominków[10]. W starej liturgii takie prośby zachowały się w gruncie rzeczy w celebracji Wielkiego Piątku. Natomiast wraz z ogłoszeniem przez Sobór Watykański II (1962-1965) Konstytucji o Liturgii Świętej ,,Sacrosanctum Concilium” w 1963 r., rozpoczęto pracować nad życzeniem Ojców odnośnie do przywrócenia tej modlitwy w każdej Mszy świętej[11]. Jak widać po dzisiejszych liturgiach, ich życzenie w całości weszło w życie.
Obecne prawodawstwo liturgiczne podkreśla, że prośby modlitwy powszechnej, której użycie jest fakultatywne, wygłasza się z ambony[12]. Może to czynić diakon lub ktoś inny[13]. Natomiast przewodniczy tej modlitwie kapłan celebrujący Mszę św. lub nabożeństwo słowa Bożego, który wygłasza wezwanie i konkluzje tej oracji z miejsca przewodniczenia[14]. Wezwania modlitwy wiernych powinny liczyć minimum cztery a maksimum sześć intencji[15].
Ogólny wygląd modlitwy powszechnej jest następujący: wstęp kapłański, wezwania z odpowiedziami wiernych (lub chwilą milczenia), modlitwa konkludująca[16]. Wezwania modlitwy powinny być z zasady śpiewane, chociaż mogą być czytane i powinny zawierać prośby za: Kościół; potrzeby narodu i świata; cierpiących; zgromadzonych[17]. Porządek ten może się jednak zmienić – uwzględniając specyfikę liturgii – w celebracji Mszy z udzieleniem jakiegoś sakramentu czy w trakcie liturgii pogrzebowej. Forma wezwań jest również istotna. Stąd należy w całej modlitwie używać jednego stylu: a. ,,Módlmy się za…, aby…”; b. ,,Módlmy się, aby…”; c. ,,Módlmy się za…”[18]. Pierwszy styl nazywa się kompletnym (a), drugi skróconym (b), a trzeci to forma najkrótsza (c). Wszystkie wezwania muszą być krótkie, bez pouczeń i dydaktyki oraz nie powinny mieć nadmiernej ilości próśb[19]. Natomiast odpowiedzi wiernych mogą być różne. Począwszy od najczęściej używanej aklamacji ,,Wysłuchaj nas, Panie”, poprzez chwilę milczenia czy dłuższą formułę błagalną, aż po zastosowanie chwili milczenia przed wygłoszeniem aklamacji[20].
Modlitwa powszechna jest dla wiernych bardzo ważna, gdyż jest ona przywilejem ochrzczonych, którzy na mocy nabytego na chrzcie kapłaństwa wspólnego, mogą składać Bogu prośby m.in. poprzez taką modlitwę. Modląc się w jednym z polskich kościołów, wierny łączy się w mistycznym Ciele Chrystusa z modlącą się osobą w Stanach Zjednoczonych, Chinach czy w Norwegii. Modlitwa ta posiada ogromny zasięg, dlatego jest właśnie modlitwą wiernych za Kościół – ten lokalny i ten powszechny. Jeśli intencje tej oracji nie wykraczają poza ten wąski, lokalny obszar, to cała modlitwa jest zniekształcona[21]. Dlatego tak ważne jest uświadomienie sobie to, czym jest ta fakultatywna, ale jakże ważna modlitwa w czasie Mszy świętej i to w pewien sposób zostało uczynione w powyższym artykule, wieńczącym serię artykułów o liturgii słowa.
Dawid Makowski
Bibliografia:
- Biblia Tysiąclecia. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Poznań: Pallottinum, 2003.
- Kulbacki P.: Modlitwa powszechna jako modlitwa wiernych. W: ,,Roczniki liturgiczno-homiletyczne”. T. I. Nr 57. 2010 (s. 141-158).
- Kunzler M.: Liturgia Kościoła. Przekł. Balter L. Poznań: Pallottinum, 1999.
- Modlitwa powszechna. Katowice: 1970.
- Ogólne Wprowadzenie do Drugiego Wydania Lekcjonarza Mszalnego. Poznań: Pallottinum, 2011.
- Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego. Poznań: Pallottinum, 2006.
- Pałęcki W.: Pytanie o liturgię. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2015.
- Sinka T.: Zarys liturgiki. VII. Kraków: 2018.
- Sobór Watykański II (1962-1965): Konstytucja o liturgii świętej ,,Sacrosanctum Concilium”. Rzym: 1963 (s. 104-166).
Netografia:
- Justyn: W: ,,Brewiarz” [online] https://brewiarz.pl/indeksy/pokaz.php3?id=6&nr=279, [dostęp: 11.12.2021].
[1] Zob. Kulbacki P.: Modlitwa powszechna jako modlitwa wiernych. W: ,,Roczniki liturgiczno-homiletyczne”. T. I. Nr 57. 2010, s. 141.
[2] Zob. 1 Tm 2, 1-6.
[3] Zob. 1 P 5, 14; Rz 16, 16; 2 Kor 13, 12; 1 Tes 5, 25-26.
[4] Zob. Kulbacki P.: Modlitwa powszechna jako modlitwa wiernych. W: ,,Roczniki liturgiczno-homiletyczne”. T. I. Nr 57. 2010, s. 142.
[5] Zob. Justyn: Apologia. W: ,,Brewiarz” [online] https://brewiarz.pl/indeksy/pokaz.php3?id=6&nr=279, [dostęp: 11.12.2021].
[6] Zob. Sinka T.: Zarys liturgiki. Wyd. VII. Kraków: 2018, s. 206.
[7] Zob. Kunzler M.: Liturgia Kościoła. Przekł. Balter L. Poznań: Pallottinum, 1999, s. 346.
[8] Zob. Tamże, s. 347.
[9] Zob. Kulbacki P.: Modlitwa powszechna jako modlitwa wiernych. W: ,,Roczniki liturgiczno-homiletyczne”. T. I. Nr 57. 2010, s. 143.
[10] Zob. Pałęcki W.: Pytanie o liturgię. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2015, s. 100.
[11] Zob. Sobór Watykański II (1962-1965): Konstytucja o liturgii świętej ,,Sacrosanctum Concilium”. Rzym: 1963, nr 50.
[12] Zob. Ogólne Wprowadzenie do Drugiego Wydania Lekcjonarza Mszalnego. Poznań: Pallottinum, 2011, nr 30. Należy ją odmawiać w Mszy św. z ludem, a może zaniechać w liturgii bez ludu.
[13] Zob. Tamże.
[14] Zob. Tamże, nr 31.
[15] Zob. Modlitwa powszechna. Katowice: 1970, nr 14.
[16] Zob. Tamże, nr 6.
[17] Zob. Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego. Poznań: Pallottinum, 2006, nr 70.
[18] Zob. Modlitwa powszechna. Katowice: 1970, nr 11-12.
[19] Zob. Tamże, nr 14.
[20] Zob. Tamże, nr 15.
[21] Zob. Driscoll J.: Co się wydarza podczas Mszy. Przekł. Nowakowska E. E. Wyd. II. Kraków: TYNIEC Wydawnictwo Benedyktynów, 2012, s. 105-106.
slot gacor situs toto jacktoto jacktoto situs toto jacktoto toto togel situs toto situs toto jacktoto link slot situs resmi situs slot togel togel link togel kawi898 link macau link togel jacktoto toto togel situs slot online jacktoto situs toto
