O Emmanuel

,,O Emmánuel, Rex et légifer noster, exspectátio géntium, et Salvátor eárum: veni ad salvándum nos, Dómine, Deus noster”

Wprowadzenie

Dzisiejsza Antyfona jest ostatnim wielkim wersetem, który śpiewa się w Adwencie przed kantykiem Maryi w czasie wieczornej modlitwy Kościoła. W języku polskim brzmi ona następująco:

,,O Emanuelu, Królu i prawodawco nasz, oczekiwanie narodów i Zbawicielu, przyjdź ku wybawieniu nas, Panie Boże nasz”[1].

Znaczenie tej Antyfony

Kantor na początku śpiewa: ,,O Emmanuelu!” W Piśmie Świętym ta nazwa pierwszy raz pojawia się w proroctwie Izajasza, kiedy to prorok wypowiada znamienne słowa: ,,Pan sam da wam znak: Oto Panna pocznie i porodzi Syna, i nazwie Go imieniem Emmanuel”[2]. Egzegeta komentując ten fragment Pisma, zaznacza że odnosi się to do kobiety, która jest dziewicą[3]. Taka właśnie wyda dziecko, którego imię oznacza ,,Bóg z nami”. Tego zwrotu używa Psalmista, kiedy wysławia dobroć Pana, który ochrania Swój Lud[4]. W tym sensie Ten, który przychodzi ma ochronić, zabezpieczyć całe stworzenie przed jakimś zagrożeniem. Niewątpliwie tym niebezpieczeństwem jest diabeł. Osobą przychodzącą jest Mesjasz, którego imię jest przepowiedziane przez Izajasza, a potwierdzone w ewangelicznej relacji Mateusza: ,,Stało się to wszystko, aby się wypełniło słowo Pańskiego powiedziane przez proroka”[5]. Kantor doskonale zna historię biblijną, dlatego tym większe jest jego zdumienie, im większą łaskę daje Pan. Pomny na to, że ,,już tylko godziny dzielą [go – przyp. autora] od wielkiej chwili”[6] wyśpiewuje z niecierpliwością: ,,O Bóg z nami!” On wyśpiewywał rano przed kantykiem Zachariasza: ,,Oto wypełniło się wszystko, co powiedział Anioł o Maryi Dziewicy”[7]. Zrobił to dlatego, że nie może się już doczekać przyjścia Pana. Jutro nie będzie oczekiwania takiego, jakie było wczoraj czy jest dzisiaj. Jutro będzie prawdziwa niecierpliwość i dzień oczekiwania będzie z godziny na godzinę przemieniał się w radość, którą kantor będzie ukazywał w niemalże każdej części brewiarza. Jest to zrozumiałe. Na początku tej serii, tj. 17 grudnia dzielił go tydzień od przyjścia Zbawiciela, a teraz dzielą go godziny, jutro zaś – minuty.

Chrystus nadał Nowe Prawo, stąd wołanie kantora: ,,Królu i prawodawco nasz, oczekiwanie narodów i Zbawicielu”. Ten kto nadaje prawo musi mieć wysoki status społeczny. Najczęściej prawodawcą jest organ rządzący, a więc przywódca. Synonimem tego słowa jest wyraz ,,król”. Dlatego Bóg, który przychodzi na ziemię, aby wypełnić Stare i nadać Nowe Prawo słusznie jest nazwany królem. On sam o Sobie mówi: ,,królestwo Moje nie jest z tego świata”[8]. Kantor dobrze wie, że Syn pochodzi od Ojca i od Niego zstępuje. Tylko Ten, który jest Bogiem i staje się Człowiekiem, przez Swoje zasługi może wykupić ludzkość spod władzy grzechu i śmierci. Święty Atanazy napisał: ,,Ciało przybrane przez Logos [ma – przyp. autora] wyzwolić wszystkich ludzi, wskrzesić wszystkich z martwych i dokupić winy”[9]. W obliczu tak wielkich cudów i czynów, które się mają dokonać, kantor nazywa Jezusa oczekiwaniem narodów oraz Zbawicielem. Jest to niezwykle trafne stwierdzenie. Całe stworzenie czeka na Niego, by ten otworzył niebo i zgładził grzech, odkupił winy i przywrócił przybrane synostwo, w końcu by wprowadził wiernych Bogu do nieba. Poprzednie Antyfony łączą się ze sobą oraz z tą, którą omawia się teraz. Chrystus będzie zatem „Dawidem na wieki” – królem rządzącym przez pokolenia. Jednak trzeba też zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt – połączenia ,,Boga z nami” wraz ze ,,Zbawicielem”. Król Dawid budując świątynię chciał, aby Bóg miał jakieś mieszkanie. Żydzi ciągle uważają, że mieszkanie Boga było w świątyni, choć przecież ona Go nie pomieści. Chrystus ma to zmienić. On nie chce budowli, gdzie będą przychodziły wszystkie pokolenia by zobaczyć Jego dom. On przychodzi do człowieka z propozycją przebóstwienia i zamieszkania w nim. Ta propozycja jest dawana każdemu podczas liturgii, w której to Chrystus ponawia Swoje dzieła. Ona jest ośrodkiem życia Kościoła, poza którym nie ma zbawienia. On zaś jest Jego Głową – Królem i Prawodawcą. Przez ten pryzmat Amalariusz napisał: ,,Duch rady, który jest w Chrystusie, starannie zabezpiecza swoje członki, aby nie uległy zgubie”[10].

Ojciec Dąbrowski opisując ten dzień, wzywa aniołów, aby stroiły harfy, a niebian prosi o pomoc w powitaniu Chrystusa[11]. Czyni to dlatego, że jest on w pełni świadomy chwili, którą przeżywa. Należy zauważyć, że kantor po raz ostatni prosi Boga: ,,Przyjdź!” Jutro nie poprosi, bo będzie wyczekiwał i uroczyście poinformuje lud: ,,ujrzycie Króla królów”[12]. Pan już przybywa, kantor się weseli, stworzenie oczekuje wybawienia, a Kościół woła: ,,Wyzwól nas Panie”. Wszyscy wiedzą, że Bóg jest blisko. Niemniej, niektórzy z powodu swych grzechów się boją tego przyjścia (np. Herod), a inni z powodu czynienia pokuty i nawracania się czekają i w pełnym weselu oczekują Dziedzica.

Zakończenie

Dzisiaj jest prezentowany przedostatni tekst z tej serii. Jutro zostanie zamieszczone kilka zdań na temat radości w oczekiwaniu. Niemniej, przyglądając się wszystkim Antyfonom, można je zestawić w porządku: Sapientia, Adonai, Radix, Clavis, Oriens, Rex, Emmanuel. Jeśli zamieni się ich kolejność, będą te nazwy Boga ukazane w następującej kolejności: Emmanuel, Rex, Oriens, Clavis, Radix, Adonai, Sapientia. Żeby nie pisać tak dużo słów, można jest usytuować poprzez podanie tylko pierwszych liter: E,R,O,C,R,A,S. Widać tutaj dwa wyrazy: ERO CRAS – PRZYJDĘ JUTRO. On jutro stanie przed bramą mojego serca i powie: ,,Oto stoję u drzwi i kołaczę”[13]. Obym usłyszał Jego głos i Go wpuścił! Jeszcze mam czas na przygotowanie, jutro go aż tyle nie będzie. Obym był jak ci, którzy się nawrócili i mogą Go przyjąć. Obym ufnie wołał z Janem Apostołem: ,,Amen. Przyjdź Panie Jezu!”[14]

Dawid Makowski

Zachęcamy do odsłuchania tej Antyfony:

Bibliografia:

1. Amalariusz z Metzu: Dzieła. T. II. Red. Gacia T. Lublin: TN KUL, 2017.
2. Biblia Tysiąclecia. Wyd. V. Poznań: Pallottinum, 2014.
3. Dąbrowski K.: Antyfony ,,O”. W: Mysterium Christi. Nr 1. 1931.
4. Św. Atanazy: Chrystus i Jego Kościół. Siedem listów. Przekł. Szewczyk P. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2017.

Netografia:

1. Wielkie Antyfony Adwentowe. 17 grudnia. W: ,,Franciszkanie” [online] https://www.franciszkanie.pl/artykuly/wielkie-antyfony-adwentowe-17-grudnia-1, [dostęp: 05.11.2020].
2. Wielkie Antyfony – ‘’O’’ Antyfony – 17-23 grudnia. W: ,,Sanctus” [online] https://sanctus.pl/index.php?grupa=60&podgrupa=361&doc=304, [dostęp: 05.11.2020].
3. Adwentowe antyfony ,,O”.Nie każdy o nich wie, a kryją ważną obietnicę. W: ,,Aleteia” [online] https://pl.aleteia.org/2016/12/20/slyszales-kiedys-o-adwentowych-antyfonach-o-poznaj-piekna-tradycje-kosciola/, [dostęp: 05.11.2020].
4. Ad Vesperas (12-17-2020). W: ,,Divinium Officium” [online]https://divinumofficium.com/cgi-bin/horas/officium.pl.
5. Morawski M.: Wielkie antyfony O! W: ,,Brewiarz” [online] https://brewiarz.pl/czytelnia/adwent_o.php3, [dostęp: 06.11.2020].
6. Sekściński A.: Wielkie antyfony adwentowe. W: ,,Wiara” [online] https://liturgia.wiara.pl/doc/419868.Wielkie-antyfony-adwentowe, [dostęp: 05.11.2020].

[1] Tłum. za: Vesperes (12-23-2020). W: ,,Divinium Officium” [online] https://divinumofficium.com/cgi-bin/horas/officium.pl, [dostęp: 08.11.2020].

[2] Iz 7, 14.

[3] Por. Tamże (z przyp.). W: Biblia Tysiąclecia. Wyd. V. Poznań: Pallottinum, 2014.

[4] Por. Ps 46, 12.

[5] Mt 1, 22.

[6] Dąbrowski K.: Antyfony ,,O”. W: Mysterium Christi. Nr 1. 1931, s. 7.

[7] Tłum. własne. Jest to Antyfona przed kantykiem Zachariasza podczas jutrzni w Nadzwyczajnej Formie Rytu Rzymskiego.

[8] J 18, 36.

[9] Atanazy: Epistula ad Adelphium, 5. W: Św. Atanazy: Chrystus i Jego Kościół. Siedem listów. Przekł. Szewczyk P. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2017, s. 130.

[10] Amalariusz z Metzu: Dzieła. T. II. Red. Gacia T. Lublin: TN KUL, 2017, s. 63

[11]Por.  Dąbrowski K.: Antyfony ,,O”. W: Mysterium Christi. Nr 1. 1931, s. 7.

[12]Vesperes (12-24-2020). Tłum. za: Tamże. W: ,,Divinium Officium” [online] https://divinumofficium.com/cgi-bin/horas/Cofficium.pl, [dostęp: 08.11.2020].

[13] Ap 3, 20.

[14] Ap 22, 20.