W trosce o liturgię: Prawidłowe sprawowanie obrzędów mszalnych – VIII: Homilia

Zauważając wielką potrzebę zgromadzenia w jedno wszelkich przepisów Kościoła na temat konkretnych elementów Mszy św., pragniemy przedstawić to prawodawstwo w sposób systematyczny, pod względem konkretnych obrzędów tak, aby były szeroko dostępne. Ufamy, że nasze skromne dziełko przyda się każdemu, kto będzie chciał zorganizować i odprawić Najświętszą Ofiarę Mszy Świętej w sposób zgodny z obowiązującymi normami liturgicznymi.

Homilia

Po Ewangelii występuje homilia, tj. wyjaśnienie słowa Pisma Świętego lub innego tekstu liturgicznego (IGLM, nr 24). Z zasady wygłasza ją duchowny. Może to uczynić celebrans lub koncelebrans albo diakon, bądź inny kapłan, obecny podczas liturgii w stroju chórowym (IGMR, nr 66). Wygłoszenie homilii jest obligatoryjne we wszelkie niedziele i święta obowiązujące, kiedy sprawuje się Mszę z udziałem ludu (IGMR, nr 66) oraz we wszelkich liturgiach z udziałem grup specjalnych (IGLM, nr 25). Ponadto w Polsce jest ona obowiązkowa we wszystkich Mszach z udzieleniem sakramentów i sakramentaliów oraz w obrzędach pogrzebu (WMH, nr 2-3). Miejscem wygłaszania homilii jest ambona lub krzesło celebransa (jeśli homilię wygłasza celebrans). W tym drugim przypadku może on stać lub siedzieć (IGMR, nr 26). Biskup w trakcie głoszenia homilii otrzymuje mitrę i pastorał (CE, 142). Zasadniczo homilia jest częścią liturgii, dlatego rozpoczynanie jej specjalnymi wersami (np. ,,Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus”) i kończenie jej jakimiś aklamacjami jest błędne (WHM, nr 11). Trzeba tu także wspomnieć o tym, że listy pasterskie i komunikaty biskupa lub Konferencji Biskupów, jeśli nie mają charakteru homilii, powinny być odczytywane poza Mszą świętą, a te, które mają takowy charakter, podczas Mszy św. przez wyświęconego szafarza (WHM, nr 5). Optymalnym czasem świętego przepowiadania jest okres pomiędzy pięcioma a piętnastoma minutami (MTV, nr 22). 

***

Szczególne przypadki:

1. W liturgii z udziałem dzieci homilia może mieć formę dialogu celebransa z dziećmi (WHM, nr 13). 
2. W liturgii z udziałem dzieci homilię może pomóc głosić kapłanowi odpowiednia osoba świecka (WHM, nr 13).

Opr. Dawid Makowski

Na podstawie:

1. Congregatio pro Culto Divino et Disciplina Sacramentorum: Aspersion et encensement. Roma: 1988. W: ,,Notitiae” (24). Roma: 1988 (s. 476).
2. Congregatio pro Culto Divino et Disciplina Sacramentorum: Caeremoniale Episcoporum. Roma: 2008 (przekł. pol.: Katowice 2013).
3. Congregatio pro Culto Divino et Disciplina Sacramentorum: Documentorum Explanatio. Roma: 1966. W: ,,Notitiae” (13). Roma: 1966 (s. 290).
4. Congregatio pro Culto Divino et Disciplina Sacramentorum: Documentorum Explanatio. Roma: 1978. W: ,,Notitiae” (14). Roma: 1978 (s. 301-302).
5. Congregatio pro Culto Divino et Disciplina Sacramentorum: Guida per le grandi celebrazioni. Roma: 2014.
6. Congregatio pro Culto Divino et Disciplina Sacramentorum: Institutio Generalis Missali Romani. Roma: 2003 (przekł. pol.: Poznań 2006).
7. Congregatio pro Culto Divino et Disciplina Sacramentorum: Instructio ,,Redemptionis Sacramentum”. De quibusdam observandis et vitandis circa Sanctissimam Eucharisitiam. Roma: 2004.
8. Graduale Sacrosanctae Romanae Ecclesiae de Tempore et de Sanctis. Solesmis: 1979.
9. Graduale Simplex. Editio Typica Altera. Roma: Libreria Editrice Vaticana, 2007.
10. Konferencja Episkopatu Polski: Dyrektorium w sprawie celebracji Mszy świętej transmitowanej przez telewizję. 2017.
11. Konferencja Episkopatu Polski: Instrukcja o muzyce kościelnej. Lublin: 2017.
12. Konferencja Episkopatu Polski: Wskazania dotyczące homilii mszalnej. Lublin: 2017.
13. Konferencja Episkopatu Polski: Wskazania dotyczące Mszy świętych sprawowanych w małych grupach i wspólnotach. 2014.
14. Konferencja Episkopatu Polski: Wskazania po ogłoszeniu nowego wydania Ogólnego Wprowadzenia do Mszału Rzymskiego. Warszawa: 2005.
15. Mszał Rzymski dla diecezji polskich. Poznań: 2013.
16. Sacra Congregatio pro Culto Divino: Ordo Cantus Missae. Editio Typica Altera. Roma: 1987.
17. Sacra Rituum Congregatio: Instructio de musica in sacra congregatio ,,Musicam Sacram”. Roma: 1967. W: ,,Acta Apostolica Sedis” (59). Roma: 1967 (s. 300-320).