Liturgia Wigilii Paschalnej – Przepisy obrzędowe

W celu przybliżenia wszystkich przepisów obrzędowych liturgii Wigilii Paschalnej, pragniemy przypomnieć, że:

1. Liturgia powinna rozpocząć się po zmierzchu (gdy zapadnie noc) i zakończyć się przed świtem w niedzielę (PS, nr 78).
2. Posiada ona własny formularz mszalny (MR, s. 150-183).
3. Kolorem szat liturgicznych jest biel (MR, s. 150).
4. Przed rozpoczęciem liturgii należy zgasić wszystkie światła w kościele, aby nastał mrok (MR, s. 150).
5. Odpowiednio wcześniej należy rozpalić ognisko na dworze lub w zniczu wewnątrz kościoła. Wierni gromadzą się wokół ognia (CE, nr 345).
6. Paschał nie może być z plastiku (PS, nr 82). Nie wolno błogosławić także ubiegłorocznego paschału (,,Anamensis” (81), s. 73).
7. Procesja wychodzi z zakrystii i podąża w stronę ogniska. W procesji nie niesie się krzyża ani świec. Natomiast jeden z usługujących niesie paschał, a drugi rylec i gwoździe oraz knot dla zapalenia woskowej kolumny. Kolejny ministrant niesie kadzielnicę (niezapaloną; CE, nr 346).
8. Przy ognisku rozpoczynają się obrzędy paschalne związane z poświęceniem ognia. Celebrans wygłasza słowa: ,,W imię Ojca…”, a następnie jest wygłaszana zachęta i modlitwa. (MR, s. 151).
9. Po modlitwie błogosławieństwa ognia, kapłan żłobi krzyż na paschale i zapala go (MR, s. 152). 
10. Następnie usługujący oddaje paschał diakonowi (CE, nr 349).
11. Ministranci kadzidła sami nakładają węgielki z ognia do trybularza (CE, nr 347). Kapłan natomiast zasypuje żar tuż przed procesją (MR, s. 153).
12. Procesja wejścia do kościoła wygląda następująco: na czele idzie ministrant z kadzielnicą, następnie diakon (lub prezbiter) z zapalonym paschałem, potem celebrans i asysta bliższa kapłana (gdy przewodniczy biskup, poprzedza go ministrant z pastorałem), koncelebransi, usługujący i lud (CE, nr 350).
13. Uczestnicy procesji niosą zapalone świece, które odpalają od paschału, o czym napisano w nr 14 (PS, nr 83).
14. W trakcie procesji diakon zatrzymuje się trzy raz: u wejścia kościoła, na środku i przed prezbiterium. Za każdym razem śpiewa: ,,Światło Chrystusa”, na co odpowiada się: ,,Bogu niech będą dzięki”. Światło zapala się stopniowo: za pierwszym razem swoją świecę zapala celebrans, za drugim: pozostali uczestnicy liturgii, za trzecim razem zapala się wszystkie światła oprócz świec ołtarzowych (CE, nr 350).
15. Po dojściu procesji do ołtarza, diakon (lub prezbiter) umieszcza świecznik na specjalnym lichtarzu (obok ambony lub na środku prezbiterium; CE, nr 350).
16. Orędzie wielkanocne głosi się po okadzeniu (trzykrotny rzut) księgi i paschału (CE, nr 351-352). Diakon głoszący owo orędzie prosi biskupa o błogosławieństwo (to samo czyni prezbiter w liturgii pontyfikalnej). Jeśli kantor ma wykonać ów śpiew, nie prosi o błogosławieństwo, lecz także nie wygłasza pewnej części orędzia i nie dokonuje okadzenia księgi i paschału (tej związanej z dialogiem prefacyjnym; MR, s. 156). Orędzie wygłasza się z ambony lub z pulpitu (Tamże).
17. Można wybrać jedną z dwóch form orędzia: krótszą lub dłuższą.
18. Podczas śpiewu orędzia wielkanocnego, wszyscy stoją ze świecą w ręku (CE, nr 352). Gaszą je na koniec orędzia (MR, s. 167).
19. Liturgia słowa obejmuje dziewięć czytań. Można je jednak skrócić do pięciu (trzech ze Starego Testamentu i dwóch z nowego) lub – w nadzwyczajnej okoliczności – do czterech (dwóch z obu Testamentów), gdy rzeczywiście wymaga tego sytuacja. Nigdy nie wolno opuścić fragmentu o wyjściu Izraelitów z Egiptu (III czytanie). Jeśli w danej liturgii odbywać się będzie chrzest, trzeba koniecznie przeczytać III, V i VII czytanie (lekcje ze Starego Testamentu) oraz Epistołę i Ewangelię (MR, s. 167; LMVIII, s. 22). UWAGA: Po trzecim czytaniu nie mówi się: ,,Oto słowo Boże…”.
20. W trakcie hymnu Chwała na wysokości, które intonuje celebrans, biją dzwony i dzwoni się dzwonkami. Wówczas też przestają milczeć organy (MR, s. 171).
21. Celebrans trzykrotnie intonuje ,,Alleluja”. Przed tym diakon lub kantor (albo ktoś inny) może podejść do celebransa i powiedzieć: ,,Czcigodny Ojcze, zwiastuję ci wielką radość, rozpoczynamy śpiew wielkanocnego Alleluja“. Jeszcze wtedy wszyscy siedzą, wstają dopiero po tym wersecie (CE, nr 359).
22. Po ,,Alleluja” można wykonać psalm 118, którego refrenem jest właśnie wspomniane ,,Alleluja” (Tamże).
23. Podczas Ewangelii nie używa się świec, celebrans natomiast nakłada kadzidło do kadzielnicy, a osoba głosząca Ewangelię, okadza tekst (CE, nr 360).
24. Po Ewangelii wygłasza się homilię (CE, nr 361).
25. Po homilii dokonuje się liturgia chrzcielna przy chrzcielnicy lub w prezbiterium (MR, s. 171).
26. Jeśli udziela się sakramentów inicjacji chrześcijańskiej, to wzywani są teraz katechumeni (CE, nr 364).
27. Procesja do chrzcielnicy ma następujący wygląd: usługujący z paschałem, [katechumeni ze chrzestnymi], inni usługujący, diakoni i ministranci księgi, mitry i pastorału. Wówczas śpiewa się litanię (CE, nr 365).
28. W czasie litanii zachowuje się pozycję stojącą (MR, s. 172).
29. Następnie błogosławi się wodę chrzcielną (w innym wypadku: błogosławi się wodę do pokropienia, gdy obrzęd jest sprawowany w prezbiterium). Wówczas zanurza się paschał w wodzie (MR, s. 176).
30. Teraz celebruje się obrzędy związane z udzieleniem sakramentów (jeśli są katechumeni).
31. Ostatnim elementem liturgii chrzcielnej jest odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych, podczas których wierni mają zapalone świece (CE, nr 375). Potem kapłan przechodzi przez kościół, kropiąc wiernych wodą święconą (CE, nr 376). Jeśli wodę poświęcało się w naczyniu, odnosi się ją teraz do chrzcielnicy. 
32. W tej liturgii nie odmawia się wyznania wiary (CE, nr 376).
33. Odmawia się modlitwę powszechną (MR, s. 179).
34. Prefacją mszalną jest pierwsza prefacja wielkanocna (nr 20). W niej odmawia się: ,,Zwłaszcza tej nocy”.
35. Preferowaną modlitwą eucharystyczną (ze względu na własne części) jest kanon rzymski (OWMR, nr 365a).
36. Forma rozesłania posiada dwukrotne ,,Alleluja” (MR, s. 180).
37. Jeśli po liturgii Wigilii Paschalnej następuje procesja rezurekcyjna, Msza św. kończy się modlitwą po Komunii św. Następnie wszyscy idą do Grobu Pańskiego. Diakon umieszcza Najśw. Sakrament w monstrancji, a kapłan go okadza. Potem wyrusza procesja. Na czele idzie ministrant z krzyżem (jest już na nim czerwona stuła) i drugi z figurą Zmartwychwstałego Pana. Obok krzyża idą dwaj ministranci z zapalonymi świecami. Następnie idą pozostali usługujący, duchowieństwo (kapłani będący podczas liturgii w chórze mogą ubrać białe kapy), ministranci kadzidła z dwoma kadzielnicami (poprzedzani przez ministranta z pastorałem, gdy celebruje biskup), celebrans z Najświętszym Sakramentem, diakoni asystujący, ministrant (mitry) i księgi (CE, nr 380). Procesja może okrążyć kościół raz lub trzy razy. Po dojściu do ołtarza, następuje błogosławieństwo (i związane z nim obrzędy), po czym wszyscy idą do zakrystii.
38. Za odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych można uzyskać odpust zupełny pod zwykłymi warunkami (EI, nr 28 §1).

Opr. Dawid Makowski