Msza św. z jednym ministrantem – Przepisy obrzędowe

W celu przybliżenia wszystkich zmian, które zachodzą w celebracji Mszy św. z jednym usuługującym, przypominamy, że:

1. Ministrantem może być świecki usługujący (w tym lektor lub akolita) albo duchowny (w tym diakon)[1]. Usługujący dialoguje z kapłanem, zastępując w tym nieobecny lud.
2. Liturgia ta nie może być Mszą św. koncelebrowaną[2].
3. Kapłan po uczynieniu przyklęknięcia przed tabernakulum (gdy jest ono w prezbiterium) lub też po uczynieniu głębokiego pokłonu względem ołtarza, podąża do miejsca przewodniczenia lub pozostaje przy ołtarzu i odmawia słowa introitu mszalnego (może go jednak odczytać ministrant)[3]. Następnie kapłan mówi: ,,W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego”, po czym zwraca się w stronę ministranta i zwyczajnie go pozdrawia[4].
4. W wyznaniu grzechów, gdy używa się spowiedzi powszechnej, zamiast: ,,i wam, bracia i siostry”, mówi się: ,,i tobie, bracie”; natomiast zamiast: ,,i was bracia i siostry”, mówi się: ,,i ciebie, bracie”[5]. Następnie (jeśli użyto I lub II formy aktu pokuty) kapłan dialoguje z ministrantem wezwania do Chrystusa Pana. W takiej formie Mszy św., choćby się odbywała w niedzielę, nie wolno sprawować obrzędu aspersji.
5. Jeśli przepisy to przewidują, kapłan wraz z ministrantem odmawiają Chwała.
6. Kolektę kapłan odmawia w zwykły sposób.
7. Czytania ministrant wykonuje przy ambonie lub z pulpitu.
8. W tej liturgii opuszcza się werset przed Ewangelią i aklamację (oraz sekwencję)[6]. Można ewentualnie wykonać psalm allelujatyczny, jeśli Mszę św. sprawuje się w czasie umożliwiającym wykonanie takiego śpiewu (tj. poza Okresem Wielkiego Postu) lub odczytać werset bez aklamacji, jeśli jest to czas, w którym nie występuje aklamacja Alleluja[7].
9. Kapłan pochylając się głęboko odmawia modlitwę Oczyść serce moje i w sposób zwyczajny proklamuje Ewangelię (chyba, że ministrantem jest diakon, wówczas to do niego należy odczytanie Ewangelii). Na koniec ten, kto wygłaszał Ewangelię, mówi: ,,Niech słowa Ewangelii zgładzą nasze grzechy”[8].
10. Jeśli przepisy to przewidują, kapłan wraz z ministrantem odmawiają Wierzę.
11. Można zaniechać wygłaszania intencji modlitwy powszechnej, lecz można je równie dobrze wygłosić[9].
12. Liturgia eucharystyczna odbywa się tak, jak zwykle. Wyjątkiem jest tylko to, że po embolizmie kapłan odmawia modlitwę Panie Jezu Chryste, Ty powiedziałeś oraz dodaje: Pokój Pański niech zawsze będzie z wami. Na co ministrant zwyczajnie odpowiada. Można wówczas przekazać znak pokoju usługującemu, lecz można równie dobrze ten gest zaniechać[10].
13. Podczas aklamacji Baranku Boży kapłan przełamuje hostię nad patenę, a po tej aklamacji miesza postacie. Następnie celebrans odmawia jedną z przewidzianych formuł modlitewnych przed przyjęciem Komunii św[11].
14. Jeśli ministrant uczestniczący w tej liturgii nie będzie przyjmował Komunii św., to kapłan nie odwraca się do niego i nie ukazuje mu Ciała Pańskiego, mówiąc przy tym: ,,Oto Baranek Boży…”[12]. Wówczas od razu po swojej przygotowawczej modlitwie, spożywa Ciało Pańskie w zwykły sposób. Później spożywa również Krew Pańską[13].
15. Po tym, jak kapłan przyjął Najświętszy Sakrament, on sam lub ministrant recytuje antyfonę na Komunię. Jeśli celebrans będzie komunikował usługującego, to czyni to dopiero po odczytaniu owej antyfony[14].
16. Po Komunii św. kapłan lub ministrant (jeśli jest akolitą lub diakonem) dokonuje puryfikacji naczyń liturgicznych[15]. Następnie należy zachować chwilę ciszy[16].
17. Obrzędy zakończenia są sprawowane tak jak zawsze, z drobnym wyjątkiem: kapłan nie wygłasza rozesłania wiernych (nie czyni tego także diakon). Po prostu po błogosławieństwie, na które usługujący odpowiada: ,,Amen”, kapłan całuje ołtarz i wraca do zakrystii (zachowując oczywiście rewerencję względem ołtarza – głęboki pokłon, a także – jeśli w prezbiterium jest tabernakulum z Najświętszym Sakramentem – względem Najświętszego Sakramentu poprzez przyklęknięcie[17].

Warto także wspomnieć o kilku kwestiach związanych tą formą Mszy św. Otóż sprawując Mszę św. tylko z jednym usługującym, na ołtarzu od początku celebracji może znajdować się mszał, kielich, ampułki i inne potrzebne naczynia liturgiczne[18]. Powinny stać one jednak po prawej stronie ołtarza, podczas gdy mszał winien być położony po lewej stronie ołtarza. Kolejną istotną kwestią są przepisy liturgiczne – podany wyżej schemat dotyczy nowego mszału z 2008 r. wraz z jego wprowadzeniem. Mszał Rzymski dla diecezji polskich posiada obecnie stary obrzęd, który wprawdzie można stosować, ale tylko, jeśli stosuje się w całości stare przepisy. Od chwili opublikowania nowego mszału ołtarzowego w języku polskim, korzystanie ze starszych wersji będzie niemożliwe.

Opr. Dawid Makowski

[1] Zob. IGMR, nr 252-253.

[2] Zob. Tamże, nr 252 (z uwzględnieniem nr 120-169).

[3]Zob. Tamże, nr 256.

[4] Zob. Ordo Missæ cuius unus tantum minister participat. W: ,,Missale Romanum”. Vatican: 2008, nr 1 (odtąd: MR’08).

[5] Zob. Tamże, nr 2.

[6] Zob. IGMR, nr 63c; Ordo Cantus Missae. Vatican: 1988, nr 1 (odtąd: OCM).

[7] Zob. Tamże, nr 63a-b.

[8] Zob. MR’08, nr 9.

[9] Zob. Tamże, nr 11.

[10] Zob. IGMR, nr 266.

[11] Zob. Tamże, nr 268.

[12] Zob. MR’08, nr 26.

[13] Zob. Tamże.

[14] Zob. Tamże, nr 28.

[15] Zob. Tamże, nr 30.

[16] Zob. Tamże, nr 31.

[17] Zob. Tamże, nr 33-34.

[18] Zob. IGMR, nr 255; 270.