Zmiany w rycie mediolańskim w 1965 r.

Stolica Apostolska w 1965 r. wydała wiele dekretów, które odnosiły się do zmian dotyczących liturgii rzymskiej oraz jej ksiąg. Jednakże spośród nich można wyróżnić też takie, które dotyczyły innych obrządków liturgicznych Kościoła zachodniego. Jeden z dekretów dotyczył rytu mediolańskiego, który na jego mocy został nieco zmieniony. 

Omawiany dekret ujrzał światło dzienne dn. 4 lutego 1965 r. i dotyczyły odnowy liturgii mediolańskiej w oparciu o pierwszą instrukcję wykonawczą z dn. 26 września 1964 r.[1] Stwierdzono bowiem, że jej zalecenia można wprowadzić w życie także w obrębie tego rytu. Zatem w obrządku mediolańskim można było odtąd: opuścić wszelkie ukłony w chórze ze strony celebransa oraz asysty (poza początkiem i końcem liturgii); uprościć okadzanie (okadzając zbiorowo chóry i okadzając tylko ten ołtarz, przy którym się celebrowało); opuścić całowanie dłoni przy podawaniu oraz odbieraniu przedmiotów; zaniechać odmawiania tych części, które recytuje lud lub śpiewa zespół śpiewaczy; wspólnie odmawiać części stałe Mszy św. oraz modlitwę Pańską; opuścić psalm 42 w modlitwach u stopni ołtarza; opuścić obowiązek trzymania pateny przez subdiakona; głośno odmawiać lub śpiewać modlitwę nad darami oraz doksologię końcową i embolizm; zaniechać znaki krzyża podczas doksologii końcowej, na rzecz podnoszenia podczas niej świętych postaci; uprościć formułę podczas Komunii św.; opuścić ostatnią Ewangelię (modlitwy leoniańskie zniesiono); celebrować Mszę solenną bez subdiakona; celebrować przez biskupa Mszę w sposób, w jaki celebrują ją prezbiterzy; odczytywać teksty czytań także z ambony lub balustrady; nie odśpiewywać lekcji mszalnych wygłaszanych w języku ojczystym; proklamować lekcje mszalne (poza Ewangelią) oraz śpiew międzylekcyjny poprzez osobę lektora lub innego zdatnego ministranta; wygłaszać homilię w każdą niedziele i święto nakazane podczas Mszy z ludem; przywrócić modlitwę powszechną; udzielać wiernym Komunii św. po raz wtóry w Uroczystość Zmartwychwstania Pańskiego oraz w Uroczystość Narodzenia Pańskiego[2].

Poza tym nie należy zapominać, że dn. 9 stycznia 1965 r. zreformowano obrzęd Ofiarowania w omawianym rycie[3].

Natomiast w marcu archidiecezja Mediolańska otrzymała dwa kolejne dekrety partykularne. Dekret z dn. 24 lutego 1965 r. wychodził naprzeciw życzeniom, które napływały przed Soborem Watykańskim II (1962-1965) do komisji przygotowawczej, a w których zawierano prośbę o modyfikację święceń wyższych subdiakonatu, gdyż na jego mocy zezwolono pominąć w obrzędzie święceń kilku słów podczas przemówienia do kandydatów, które dotyczyły ich usposobienia[4]. Również dekret partykularny dla Mediolanu z dn. 10 marca 1965 r. nie może ujść uwadze badacza, ponieważ zawierał on w sobie cenne informacje na temat udzielania święceń wyższych[5]. Na jego mocy ustalono, że biskup-celebrans podczas udzielania święceń wyższych (subdiakonatu, diakonatu lub prezbiteratu) mógł być wspomagany przez biskupa pomocniczego, który po wyświęceniu tychże sług miał pomagać szafarzowi święceń w przekazywaniu wyświęconym szat liturgicznych[6]. Wówczas biskup-celebrans miał odmawiać wszystkie formuły w liczbie mnogiej, a biskup pomocniczy (przywdziany w stułę, pluwiał i mitrę) miał w milczeniu przekazywać szaty dla wyświęcanych[7].

Na podstawie powyższych orzeczeń można zauważyć, że ryt mediolański uległ modyfikacji ze względu na wydaną instrukcję wykonawczą, która mogła, lecz nie musiała obowiązywać także w innych rytach zachodnich Kościoła. Zmiany te w aspekcie wprowadzenia zaleceń wspomnianej instrukcji były tożsame ze zmianami wewnątrz rytu rzymskiego. Natomiast reforma Ofiarowania oraz udzielania święceń była czymś szczególnym tylko dla rytu mediolańskiego.

Dawid Makowski

Bibliografia:

1. Pontificale Romanum. 1961-1962.
2. Sacra Rituum Congregatio: Decreta particularia. Mediolanensis. Roma: 1965 (Not, VI, 159).
3. Sacra Rituum Congregatio: De Offertorio ritus ambrosiani. Roma: 1965 (Not, VII-VIII, 219-220).

[1] Zob. Sacra Rituum Congregatio: Decreta particularia. Mediolanensis. Roma: 1965 (Not, VI, 159).

[2] Zob. Tamże (Not, VI, 159).

[3] Zob. Sacra Rituum Congregatio: De Offertorio ritus ambrosiani. Roma: 1965 (Not, VII-VIII, 219-220).

[4] Zob. Tamże (Not, VI, 159). Chodziło tutaj o słowa dot. pijaństwa i nieczystości. Zob. PR/62, s. 35. Szeroko na temat tych postulatów, zob. D. Makowski: Posługi współczesnego Kościoła. Kraków: 2023, s. 78-79 (z przyp. 254).

[5] Zob. Sacra Rituum Congregatio: Decreta particularia. Mediolanensis. Roma: 1965 (Not, VI, 159).

[6] Zob. Tamże (Not, VI, 159).

[7] Zob. Tamże (Not, VI, 159).