Tłumaczenie Graduału Zwykłego
Często w rozmowach z biskupami czy osobami odpowiedzialnymi za liturgię w diecezjach wspomina się o muzyce liturgicznej, wskazując na różne kwestie z nią związane. Czy jednak rozmawia się wówczas o śpiewach z Graduału Zwykłego? Można bowiem odnieść wrażenie, że księga ta – o ile jest używana – występuje tylko w języku łacińskim. Jest to jednak błędne mniemanie, bo Stolica Apostolska nawet zaaprobowała tłumaczenie tej księgi na języki narodowe, aby można było wykonywać z niej antyfony w języku ojczystym. Dokonało się to w listopadzie 1967 r. i zostało zatwierdzone przez papieża w dn. 23 stycznia 1968 r.
W dokumencie pt. „De translatione <<Gradualis Simplicis>> in linguas vernaculas” zawarto kilka wskazań praktycznych dot. sporządzania tłumaczeń:
- Na początku wskazano, że każda Konferencja Episkopatu może dopuścić język narodowy do użytku w śpiewach Graduału Zwykłego, zgodnie z wymową Konstytucji o Liturgii Świętej (por. KL, art. 38) i Instrukcji o należytym jej wykonaniu (por. IO, art. 38-31 i 40).
- Używanie śpiewów z tej księgi miało być dostosowane do charakteru Mszy św., a więc należało wybierać te części, które były przypisane do konkretnego obchodu lub okresu liturgicznego.
- O ile antyfony miały być przetłumaczone w sposób jak najbardziej zgodny z oryginałem, o tyle wersety psalmów mogły być przetłumaczone na sposób bardziej popularny i na nowo podzielone między antyfonami (zależnie od układu przetłumaczonego tekstu). Niemniej jednak także taki przekład psalmów miał być przesłany do zatwierdzenia Stolicy Apostolskiej.
- Wszystkie melodie śpiewów można było dostosować do walorów artystycznych regionu, nadając im nowe brzmienie, lecz miano wystrzegać się jakichkolwiek świeckich brzmień.
- Konferencja Episkopatu mogła także – zgodnie z wprowadzeniem do Graduału Zwykłego – zamiast przewidzianych wersetów psalmicznych, wybrać inne, bardziej odpowiednie ze względu na swoją wymowę.
Wskazania te są bardzo cenne, ale zdaje się, że w niewielu miejscach wykorzystane do tego, aby wydawać Graduał Zwykły w języku narodowym. Minęło już sześćdziesiąt pięć lat od wydania tego pisma i nadal mało kto korzysta z tej możliwości. Należy jednak żywić nadzieję, że kiedyś nadejdzie swoisty renesans śpiewu gregoriańskiego w kościołach świata.
Dawid Makowski
Na podstawie: Consilium ad Exsequendam Constitutionem de Sacra Liturgia: De translatione <<Gradualis Simplicis>> in linguas vernaculas. Roma: 1968.
