Następstwa prawne i korzyści dla wiernych płynące z konsekracji kościoła
Uwaga: Przepisy liturgiczne zawarte w artykule odnoszą się do ksiąg liturgicznych wykorzystywanych w Kościele na początku XX wieku
Następstwa prawne konsekracji kościoła i korzyści z tej ceremonii dla wiernych ściśle wiążą się ze sobą tak, że moim zdaniem wolno mi je razem omówić.
- Obrzęd konsekracji kościoła swą wspaniałością i przez swe znaczenie symboliczne zrobił na wiernych wielkie wrażenie, zniewolił ich, aby kościół mieli we czci i sami starali się być żywymi kościołami dla Boga. Modły, które w czasie konsekracji zanosił biskup, a z nim kler i cały lud, sprowadziły na wiernych mnogość łask. Sama długość obrzędu i mozolna praca biskupa przy jego spełnianiu jak z jednej strony zwiększają cześć ludu dla kościoła, tak z drugiej strony stawiają wiernym przed oczy, że sprawa uświęcania się jest trudna i powinni z wielkim staraniem i mozołem pracować nad swoim uświęceniem, aby otrzymali zbawienie. Nie na wszystkie ceremonie konsekracji lud spoglądał. Kiedy śpiewano wewnątrz kościoła litanię, gdy biskup na popiele na posadzce pisał alfabet, gdy wodą święconą pokrapiał wewnątrz ściany kościoła i ołtarz – wtedy jeszcze nie było ludu w kościele, gdyż był on zamknięty. To ma jednak swoją korzyść. Niech lud wie, że obrzędów kościelnych nie spełnia się tylko po to, aby wierni na nie patrzyli, jak gdyby poprzez nie kler miał na lud wpłynąć. W pierwszym rzędzie spełnia się je dla chwały Pana Boga, aby przez te obrzędy wypraszać ludowi Boże łaski. To są pierwsze korzyści konsekracji kościoła.
- Kościół przez konsekrację staje się źródłem łask. Nie może on jako rzecz bez duszy otrzymywać łask. Dlatego przez konsekrację otrzymuje on jakąś moc, która sprawia, że ludzie są w nim sposobniejsi do modlitwy. O tym mówi św. Tomasz z Akwinu (Summa te hol. tertia pars, 1. 83, art. 3 ad 3): ,,Ecclesia et altare et alia hujusmodi inanimata consecrantur, non quia sint gratiae susceptiva, sed quia ex consecratione adipiscuntur quamdam spiritualem virtutem, per quam apta redduntur divino cultui, ut scilicet homines devotionem quamdam exinde percipiant, ut sint peratiores ad divina, nisi hoc per irreverentiam impediatur. Unde et (II Machab. 3, 38) dicitur: <<Vere Dei virtus quaedam est in loco: nam ipse qui habet in coelis habitationem, visitator et adjutor est loci illus>>”. Trochę niżej mówi: ,,Unde et quidam probabiliter dicunt, quo per ingressum ecclesiae consecratae homo consequitur remissionem peccatorum venialium, sicut et per aspersionem aquae Benedicta, inducentes quod (Ps 84, 1) dicitur: <<Benedixisti Domine terram tuam: remisisti iniquitatem plebis tuae”.
- Dalej kościół z prawa Bożego i kościelnego nabywa w czasie konsekracji prawo nietykalności (immunitetem), tak że nie może on zostać później obiektem świeckim. […]. Przystoi to ze wszech miar domowi Bożemu. O nietykalności kościoła czytaj więcej w podręcznikach prawa kościelnego. Nietykalność, to wielki przywilej kościół, z korzyścią dla wiernych. Prawodawstwa świeckie i rządy świeckie porywały się na nią nieraz i do dziś w niektórych państwa się porywają. Nie dość, że nie mają oni żadnego względu na ius asyli, to jeszcze zamieniają kościoły w koszary, magazyny a nawet teatry. Dlatego katolicy powinni zawsze, o ile tylko mogą, bronić praw swoich.
- W kościołach konsekrowanych powinno się z prawa kościelnego co roku obchodzić uroczystość Patrona lub Tytułu kościoła oraz uroczystość rocznicy konsekracji. Oba te obchody należy sprawować jakoś festum duplex primae clasis cum octavo. Dzień obchodzenia rocznicy wyznacza biskup konsekrator, chyba że przez prawo ogólne jeden dzień jest naznaczony dla wszystkich kościołów diecezji lub prowincji. Uroczystości te przynoszą wiernym wiele korzyści duchowych. Świadczy o tym szczególnie jedna modlitwa, odmawiana w rocznicę konsekracji oraz przez całą oktawę w Officium i podczas Mszy św.: ,,Deus, qui nobis per singulos annos hujus sancti templi Tui consecrationis reparas diem…: exaudi preces populi Tui et praesta, ut quisquis hoc templum beneficia petiturus ingreditur cuncta se impetrasse laetetur”.
- Korzyścią dla wiernych z konsekracji kościoła są wreszcie niektóre odpusty. Biskup konsekrator w dniu konsekracji – na mocy prawa ogólnego – udziela odpustu jednego roku wiernym, którzy w tym dniu odwiedzili kościół. Natomiast odpust czterdziestu dni jest przeznaczony dla tych, którzy w każdą rocznicę konsekracji tenże kościół odwiedzają.
Chociaż to do przedmiotu mojego ściśle nie należy, zaznaczyć jednak trzeba, że kościoła tylko benedykowane jako prawdziwe domy Boże, również posiadają przywilej nietykalności i winno się w nich obchodzić święto tytułu jako fes tum duplex I classis cum octavo.
Kaplica publiczne (oratoria publica) nie muszą, lecz mogą zostać konsekrowane […]. Jeśli są tylko benedykowane uroczyście (tzn. z obrzędem Ritus benedicendi novam Ecclesiam seu Oratorium publicum), to stosuje się do niech wszystko, co powiedziano o kościołach błogosławionych. Jeśli są konsekrowane, to stosuje się do nich to, co powiedziane o kościołach konsekrowanych.
Kaplice prywatne poświęca się obrzędem Benedictio loci vel domus nova. One nie posiadają przywileju nietykalności ani nie obchodzi się w nich (pod kątem liturgii) święta Patrona obranego prywatnie.
Bp Karol Józef Fischer
(Biskup tytularny Malleński, Sufragan Przemyski)
(Rozdział IV książki autora pt. ,,Konsekracja kościoła. Starożytność i znaczenie tego obrzędu. Przepisy kościelne i wskazówki praktyczne”. Przemyśl: 1911, s. 21-24).
