Objaśnienie antyfony: “Król pokoju został wywyższony…” – Teologia Okresu Narodzenia Pańskiego
Antyfona:
„Król pokoju został wywyższony, a cała ziemia pragnie Jego oblicza”.
Objaśnienie:
Powyższa antyfona występuje w Brewiarzu Rzymskim z 1960 r. jako pierwsza antyfona I Nieszporów Uroczystości Narodzenia Pańskiego, a także jako pierwsza antyfona I Nieszporów tejże Uroczystości w odnowionej Liturgii Godzin[1].
Wskazuje ona na Króla Pokoju, a więc na Chrystusa, bo mówi Izajasz: „Syn został nam dany […]. Nazwano Go imieniem: […] Książę Pokoju” (Iz 9, 5). Hajmon z Halberstadt (+853) w swoim Komentarzu do Izajasza wyjaśnia, że mówi się o Chrystusie, iż jest On „Królem pokoju”, ponieważ pojednał człowieka z Bogiem Ojcem oraz z Jego dworem – duchami anielskimi[2]. Stając się „sprawcą zbawienia wiecznego” (Hbr 5, 9), nabył dla Boga lud święty, czyli odkupiony[3]. Dokonało się poprzez wywyższenie Syna Bożego, o którym Pismo mówi w następujący sposób: „Potrzeba nam było arcykapłana: […] wywyższonego ponad niebiosa” (Hbr 7, 26). To wywyższenie dokonało się rzecz jasna na krzyżu, gdy Zbawiciel zasnął dla utworzenia Kościoła[4]. Jego arcykapłańska misja jest często porównywana do Melchizedeka, wszak sam Psalmista mówi: „Tyś Kapłanem na wieki na wzór Melchizedeka” (Ps 110, 4). Herveé z Bourg-Dieu (+1150) w swoim Objaśnieniu Listów św. Pawła dostrzega, że wskazania na to, iż Melchizedek był królem Szalemu, oznacza, iż był on królem pokoju – bez ojca i matki, bez rodowodu, bez informacji o jego narodzinach i śmierci[5]. To właśnie ten król zapowiadał przyszłego Mesjasza[6]. Jak Melchizedek wzniósł chleb i wino ku Bogu i błogosławił Abrama po bitwie (por. Rdz 14, 19-21), tak Chrystus poprzez wzniesienie swego Ciała na drzewie krzyża, wyzwolił ludzkość spod władzy diabła, tak iż Jego człowieczeństwo zostało wywyższone (por. Flp 2, 9)[7]. Apostoł zauważa, że w Nim Ojciec pojednał „wszystko z sobą: przez Niego – i to, co na ziemi, i to, co w niebiosach” (Kol 1, 20). To dzieło zostało dokonane poprzez to, że Chrystus – jak Melchizedek – jest Królem-Kapłanem, a tylko dzięki temu, że piastuje te dwie godności, możliwe jest, iż będzie rządził ludem w tym i przyszłym świecie[8]. Jak bowiem wąż, umieszczony przez Mojżesza na palu, dawał życie ziemskie tym, którzy na niego spojrzeli, tak Chrystus, ukrzyżowany na drzewie męki, daje życie wieczne tym, którzy w Niego uwierzą[9].
Dlaczego w antyfonie padają słowa: A cała ziemia pragnie Jego oblicza? Jezus powiedział: „Pokój zostawiam wam, pokój mój daję wam. Nie tak jak daje świat, Ja wam daję” (J 14, 27). Pokoju tego pragnęli sprawiedliwi zmarli, którzy oczekiwali przybycia Jezusa Chrystusa, by Ten mógł dołączyć ich do grona świętych w niebie, gdyż do momentu odkupienia wszyscy oni przebywali w otchłani[10]. Druthmar z Akwitanii (+IX w.) w jednym ze swoich dzieł poświęconych Ewangelii według św. Jana podkreśla, że Syn Boży wypędził z serc wybranych złego ducha, przyciągając do Ojca wszystko (ciało i duszę)[11]. Jak dawniej Bóg umocnił w niezbuntowanych Aniołach wolę pozostania w niebie, tak teraz umocnił sprawiedliwych do trwania w wierze[12]. O pomnożenie tej wiary prosili Go Apostołowie (por. Łk 17, 5). Oni (niczym Psalmista) szukali oblicza Pańskiego (por. Ps 27, 8). Bruno z Astii (+1123) w swoim Komentarzu do Księgi Psalmów pisze o tym, że „szukanie oblicza Pańskiego” to inaczej pragnienie zbawienia[13]. Izajasz prorokował bowiem: „Mnogie ludy pójdą i rzekną: <<Chodźcie, wstąpmy na Górę Pańską do świątyni Boga Jakubowego!” (Iz 2, 3). Słowa tego proroctwa łączą się ściśle ze słowami Psalmisty, którzy pragnął tylko jednego – ciągłego radowania się Świątynią Pańską (por. Ps 27, 4).
Tego pokoju mesjańskiego pragnie cała ziemia, ponieważ jest ona pełna stworzeń Bożych (por. Ps 104, 24). Całe stworzenie głosi chwałę Pańską (por. Ps 19, 1-6), ponieważ oczekuje dnia ostatecznego, w którym wszystko będzie nowe, pełne ładu i pokoju[14].
Dawid Makowski
[1] Zob. BR, s. 26T; LG, I, s. 358.
[2] Zob. Haymo Halberstatensis: Commentaria in Isaiam, IX (PL, CXVI, 771).
[3] Zob. Richardus S. Victor: Expositio Cantici Habacuc., III (PL, CXCVI, 402-403).
[4] Zob. Walafridus Strabonus: Expositio quatuor Evangeliorum, IV (PL, CXIV, 914).
[5] Zob. Herveus Burgidolensis: Commentaria in Epistolas, XI, 7 (PL, CLXXXI, 1579).
[6] Zob. Arnobius Junior: Commentarii in Psalmos, XC (PL, LXIII, 496).
[7] Zob. Claudius Taurinensis: Enarratio in Epistolam ad Galatas, I (PL, CIV, 845).
[8] Zob. Rabanus Maurus: Commentariorum in Genesim, XVI (PL, CVII, 540).
[9] Zob. Ioannes Scotus Erigena: Commentarius in Evangelium secundum Ioannem, III, 1 – IV, 28 (PL, CXXII, 320).
[10] Zob. Amalarius Metsensis: De Ecclesiasticis Officiis, IV, 31 (PL, CV, 1221).
[11] Zob. Christianus Druthmarus: Exposincula in Joannem (PL, CVI, 1518).
[12] Zob. Atto Vercellensis: Expositio Epistolarum S. Pauli (PL, CXXXIV, 616).
[13] Zob. Bruno Astensis: Expositio in Psalmos, XVI (PL, CLXIV, 784).
[14] Zob. Arnobius Junior: Commentarii in Psalmos, CIII (PL, LXIII, 478).
