Ze średniowiecznej liturgii cysterskiej – kwestia binowania Mszy św.

Jednym z rytów zakonnych Kościoła jest liturgia cysterska. O jej średniowiecznym kształcie można dowiedzieć się chociażby z dzieła Usus antiquiores ordinis  Stefana Hardinga, opata cysterskiego w Opactwie Citeaux, który żył między 1059 a 1134 r. Na łamach tego dzieła opat opisywał między innymi dni w roku liturgicznym, w które wolno było mnichom binować Mszę św., to znaczy: odprawiać jednego dnia dwie liturgie mszalne. Poniższy wpis ma za cel ukazania tych dni.

Mszę świętą dwukrotnie można było sprawować:

1. W dzień Narodzenia Pańskiego;
2. W dzień Ofiarowania Pańskiego;
3. W dzień Objawienia Pańskiego;
4. W dzień Paschy i następujące po niej trzy kolejne dni;
5. W dzień Wniebowstąpienia Pańskiego;
6. W dzień Zesłania Ducha Świętego i następujące po nim trzy kolejne dni;
7. W dzień świętych: Szczepana, Jana, Młodzianków Męczenników, Tomasza Męczennika, Wilhelma Biskupa;
8. We wszystkie Uroczystości Najświętszej Maryi Panny;
9. W dzień św. Wincentego (w jego nieszporach odmawiano responsorium dwunaste);
10. W dzień Nawrócenia św. Pawła;
11. W dzień św. Mateusza Apostoła;
12. W Uroczystość św. Benedykta;
13. W dzień św. Marka Ewangelisty;
14. W dni świętych: Augustyna, Grzegorza, Hieronima, Ambrożego, Roberta Opata, Filipa i Jakuba;
15. W dzień odkrycia i podwyższenia Krzyża św.;
16. W dzień Narodzin i Śmierci Jana Chrzciciela;
17. W dzień śś. Apostołów Piotra i Pawła;
18. W dzień św. Marii Magdalenyl
19. W dzień św. Jakuba Apostoła;
20. W dzień św. Piotra w Okowach oraz św. Wawrzyńca, a także: Bernarda Opata, Bartłomieja Apostoła, Matusza Apostoła, Michała Archanioła, Korony Pańskiej, Dionizego i jego Towarzyszy, Jedenastu tysięcy dziewic, Łukasza Ewangelisty, Szymona i Judy, Wszystkich Świętych, św. Malachiasza Biskupa, Marcina Biskupa, Edmunda, Andrzeja Apostoła, Katarzyny Dziewicy, Eligiusza Biskupa, Mikołaja Biskupa, Tomasza Apostoła;
21. W dzień Poświęcenia kościoła;
22. W święta diecezji.

Warto przy tym wspomnieć także o tym, że w niedzielę można było sprawować dwie Msze św. śpiewane, przez co mnisi byli zwolnieni od ich recytowania. 

Dawid Makowski

Na podstawie: Stephanus III Cisterciensis: Usus antiquiores ordinis Cisterciensis, LX. W: PL. Vol. CLXVI. Paris: 1854 (s. 1435).