Liturgia Męki Pańskiej – Przepisy obrzędowe

W celu przybliżenia wszystkich przepisów obrzędowych liturgii Męki Pańskiej, pragniemy przypomnieć, że:

1. Liturgia Męki Pańskiej powinna być sprawowana około godziny 15:00 lub w porze wieczornej (MR, s. 133). Nie wolno sprawować tej liturgii po godzinie 21:00 (PS, nr 63).
2. Ołtarz przed liturgią winien być obnażony (uczyniono to już wieczorem dnia poprzedniego; MR, s. 133).
3. Powinien być przygotowany drugi ołtarz i tabernakulum, na którym później zostanie ustawiona monstrancja z Najświętszym Sakramentem (MR, s. 146).
4. Kapłan i diakon ubierają szaty koloru czerwonego (CE, nr 316). Czyni to tylko jeden kapłan, pozostali obecni prezbiterzy i diakoni nie asystujący, ubierają się w strój chórowy bez stuł (CE, nr 66). Jeśli celebracji przewodniczy biskup, to ubiera on prostą mitrę i nie używa pierścienia (CE, nr 315). 
5. Liturgię sprawuje się ze specjalnego formularza (MR, s. 133-147).
6. Wejście do kościoła odbywa się w ciszy. Wszelkie komentarze można wygłosić jedynie przed wyruszeniem procesji (PS, nr 65).
7. Podczas procesji wejścia wszyscy stoją, natomiast gdy kapłan i diakon padają na ziemię, wszyscy klękają (PS, nr 65).
8. Kapłan po dojściu do miejsca przewodniczenia odmawia modlitwę, przed którą nie wzywa do modlitwy słowami: Módlmy się (MR, s. 134).
9. I i II czytanie mszalne wykonuje się, jak zwykle. Między nimi występuje śpiew, a po II czytaniu – aklamacja przed Ewangelią, którą jest opis Męki Pańskiej według św. Jana (PS, nr 66).
10. Podczas proklamacji Męki Pańskiej nie używa się świeczników ani kadzidła, jedynie diakoni (jeśli są obecni) proszą celebransa o błogosławieństwo, zaś osoba czytająca rolę Jezusa nie pozdrawia wiernych, ani nie wykonuje znaku krzyża i pocałowania księgi (CE, nr 319).
11. Po opisie Męki Pańskiej można wygłosić homilię (PS, nr 66).
12. Następnie diakon (lub w jego nieobecności kantor) wygłasza z ambony wezwania modlitwy powszechnej (MR, s. 134). Zasadniczo jest ich dziesięć. Aczkolwiek ordynariusz miejsca może zarządzić, aby dodać jedno wezwanie w jakiejś szczególnej przyczynie. Od 28 marca 2022 r. zmianie uległa treść VI wezwania (,,Za Żydów”) wraz z oracją celebransa. W roku 2022 między 9 a 10 wezwaniem można wygłosić prośbę IXa (,,Za Ukrainę”). 
13. W trakcie trwania modlitwy lud może klęczeć lub stać. Pomiędzy wezwaniami należy zachować chwilę milczenia (można wówczas wezwać lud do przyklęknięcia, a następnie – po krótkiej chwili ciszy – do powstania; CE, nr 320).
14. Adoracja krzyża może przebiegać na dwa sposoby: pierwszy i drugi. Krzyż do kościoła wnosi diakon (gdy go nie ma, czyni to świecki usługujący) w asyście dwóch usługujących ze świecami. Krzyż jest zasłonięty fioletowym lub czerwonym welonem. Jeśli wykonuje się pierwszą formę adoracji, kapłan podchodzi do usługujących zgromadzonych obok krzyża i odsłania: 1) górną część krzyża; 2) prawe jego ramię; 3) pozostałą część. Za każdym razem diakon przekazuje mu krzyż i unosząc go, celebrans wzywa: Oto drzewo Krzyża, na którym zawisło zbawienie świata. Lud zaś odpowiada: Pójdźmy z pokłonem. Następnie wszyscy klękają i chwilę modlą się w milczeniu. W przypadku drugiej formy adoracji, diakon bierze niezasłoniony krzyż i w trzech miejscach kościoła (u progu, na środku i przed wejściem do prezbiterium) podnosi go, śpiewając wzmiankowane wyżej słowa (lud odpowiada tak, jak w drugiej formie adoracji, po czym wszyscy klękają). Jeśli celebransem jest biskup, to niezależnie od formy adoracji, nie klęka on, gdy czynią to pozostali usługujący i lud. Następnie krzyż zanosi się na właściwe miejsce w prezbiterium. Obok niego kładzie się świece (CE, nr 321).
15. Diakon lub świecki usługujący trzymający krzyż, staje na środku prezbiterium. Cześć krzyżowi oddaje wówczas: celebrans, diakoni asystujący, duchowieństwo (prezbiterzy i diakoni), usługujący i lud. Celebrans obowiązkowo całuje krzyż, po uprzednim przyklęknięciu. Jeśli celebransem jest biskup, to na czas złożenia czci krzyżowi, może on zdjąć buty i ornat (zawsze jednak zdejmuje piuskę). Pozostali adorujący wykonują przed nim przepisany gest, zawsze natomiast przyklęka się (CE, nr 322). 
16. W czasie adoracji należy zachować postawę siedzącą (CE, nr 322).
17. Adoruje się tylko jeden krzyż (MR, s. 142).
18. Od adoracji krzyża obowiązuje przed nim taki sam gest czci, jak przed Najświętszym Sakramentem, tj. przyklęknięcie (CE, nr 69).
19. Jeśli niemożliwe jest przystąpienie do adoracji wszystkich ludzi pojedynczo, należy dokonać wspólnego obrzędu adoracji (CE, nr 323).
20. Po adoracji krzyża, krucyfiks odstawia się na stosowne miejsce przy ołtarzu, a usługujący ubierają ołtarz (nakrywają go obrusem, ustawiają na nim mszał i rozkładają korporał; MR, s. 145).
21. Gdy diakon (w asyście dwóch ministrantów ze świecami) lub – w jego nieobecności – kapłan przyniesie do ołtarza puszkę z Najświętszym Sakramentem, stawia się na nim dwie świece. W trakcie tej procesji wszyscy stoją w ciszy (CE, nr 324-325). 
22. Obrzędy Komunii św. przebiegają w zwykły sposób. Nie odmawia się jednak Baranku Boży (MR, s. 145-146).
23. Po Komunii św. puszkę zostawia się na ołtarzu, lub też diakon (albo w jego nieobecności kapłan) przenosi ją do tabernakulum (MR, s. 146).
24. Po modlitwie po Komunii św. rozpoczynają się obrzędy procesji do Grobu Pańskiego. Monstrancję wystawia się na tronie lub na ołtarzu i nakrywa się białym welonem (CE, nr 330). Dokonuje tego diakon (CE, nr 331).
25. Celebrans okadza Najświętszy Sakrament, po uprzednim zasypaniu kadzielnicy (używa się wówczas tylko jednej; CE, nr 331).
26. Procesja wygląda następująco: na czele idzie ministrant z krzyżem, pomiędzy usługującymi ze świecami; następnie podążają pozostali usługujący, duchowni (diakoni i prezbiterzy), kapłan z monstrancją, diakoni/diakon asystujący. Jeśli celebransem jest biskup, to przed nim podąża ministrant z pastorałem, zaś za nim ministrant mitry obok ministranta księgi, zawsze idącego za celebransem (CE, nr 331).
27. Po przyjściu do miejsca przechowywania Najświętszego Sakramentu, diakon odkłada monstrancję na ołtarz lub na tron, a celebrans okadza Najświętszy Sakrament i odmawia stosowną modlitwę (CE, nr 332; MR, s. 147).
28. Obrzęd kończy się chwilą ciszy i powrotem asysty do zakrystii (MR, s. 147).
29. Jeśli nie występuje procesja do Grobu Pańskiego, liturgia kończy się modlitwą nad ludem (CE, nr 333).
30. Po liturgii obnaża się ołtarz. Zostawia się na nim krzyż z czteroma lub dwoma świecznikami (CE, nr 332).
31. Wszyscy, którzy są zobowiązani do odmawiania Liturgii Godzin, a uczestniczyli w liturgii Męki Pańskiej, nie muszą odmawiać nieszporów (MR, s. 147).
32. Za adorację krzyża w Wielki Piątek podczas liturgii, można uzyskać odpust zupełny (EI, 13 1º).

Opr. Dawid Makowski